Een fietsvakantie met twee peuters in Schotland

Inleiding:

In de zomervakantie van 2015 hebben Hanneke en Jan, samen met hun tweelingzoons Eljer en Jilke van toen net drie jaar oud in de fietskar, Schotland Rond gefiets. Van Rotterdam via IJmuiden, Newcastle, Hadrian's Wall, Arran, Oban, Glencoe en Edinburg weer terug naar Newcastle en Rotterdam. Hieronder volgt het reisverslag van die vakantie, waarin ze in ruim drie weken in totaal ruim 1605 kilometer wegtrapten en hun regenpak gelukkig niet al te veel hoefden aan te trekken of de tent in de regen op te zetten en af te breken.

Heerlijk op vakantie. Het weer is perfect voor een eerste fietsdag: zonnig, amper wind en 's morgens zo'n 20 graden, later oplopend naar 25. Om zeven uur loopt onze wekker af en als alle laatste dingen zijn opgeruimd, ingepakt of schoongemaakt en we alle vier ontbeten hebben stappen Eljer en Jilke in de fietskar en mama Hanneke en papa Jan op hun Santosfiets. Hanneke voor de eerste verre reis op haar nieuwe fiets.

(Ook) Nederland is mooi.

Bekende route, bekende omgeving, bekende dorpjes, bekende fietsknooppunten en na twee uur Leiden. Tijd voor koffie met appeltaart op een terras. In en na Leiden fietsen we verkeerd: of we zien ze niet of er ontbreken knooppuntenbordjes. Een uurtje later fietsen we Vogelenzang binnen. Nergens iets wat aan de Jamboree van 1937 herinnert. Brood, beleg, melk en aarbeiden halen we in de supermarkt en een klein stukje verderop op een bankje is dat onze lunch.
Daarna wordt de route vooral mooi. Landgoederen, bossen en duingebied, Geen kale zandduinen, maar begroeid met duindoorn en andere struiken. Het laatste stukje door de Kennemerduinen maken we zelfs nog wat hoogtemeters. Veel andere fietsers, prima fietspaden en af en toe een LAW.
Zo rond half vier fietsen we IJmuiden binnen. Even een paar (ontbijt)broodjes en wat te drinken in de supermarkt gehaald en dan naar de boot. In de rij bij de auto's om te mogen inchecken. We moeten bijbetalen voor de kar (8,50 euro inclusief de terugreis) en de dame achter de balie snapt niet waarom we niet gebeld hebben bij het boeken dat we niet konden aangeven dat we behalve twee fietsen ook een fietskar aan boord wilden meenemen. Zucht. Als je dan al vindt dat je moet betalen voor een fietskar zet dat dan op je boekingsformulier als optie op de site zou ik zeggen?!

Bijna aan boord.

Enfin, we gaan aan boord, laden het grootste deel van de bagage af en lopen naar onze hut. Vooral Jilke vindt het spannend aan boord. We lopen vervolgens naar het zonnedek en terwijl we daar een biertje drinken vaart de boot de haven uit, richting Newcastle.
Even lekker douchen en dan eten. Redelijk van smaak, maar de espresso is een topper en als één van de weinige dingen niet eens overdreven duur. Dan naar de kamer om alle vier in bed te kruipen. Jilke vindt ook dat erg spannend, maar toch liggen we allemaal al snel diep in slaap en behalve dat Eljer één keer wakker wordt slapen we ook allemaal erg goed.

Op de Noordzee.

Om zeven uur lokale Britse tijd worden we gewekt. Nog ruim twee uur voor we van boord gaan. Tijd genoeg dus om eerst aan te kleden, een kop koffie en thee in de bar te halen en die met de zelf meegenomen broodjes op de toch wat krappe kamer te nuttigen. Dan nog even de jongens in de binnenspeeltuin laten spelen om tenslotte Newcastle binnen te varen. De boot lijkt wel een doolhof en het duurt even voor we de fietsen terug vinden. De regen is inmiddels opgehouden en later op de dag zal het steeds zonniger worden. Ook (steeds) winderiger trouwens.
Met redelijk wat fietsers in de rij bij de douane en daarna om half elf vervolgt iedereen zijn of haar eigen weg. Ons doel is Schotland Rond, Een beschreven route uit een boekje van de serie Europafietsers. We hebben er al meer uit die serie gefietst, dus weten min of meer wat ons te wachten staat.
We  volgen direct de 72, Hadrians Cyclepath. Verrassend hoe de routemakers vrijwel direct de industrie weten mis te houden en we door het groen fietsen. Over het algemeen ook vrijliggende fietspaden van (meer dan) redelijke kwaliteit. Na een uurtje de stad Newcastle. Veel moderner en bruisender dan in onze herinnering, maar ja, het is dan ook al heel wat jaartjes terug dat we hier de vorige keer waren. Koffie met een broodje en om twaalf uur gaat de brug open. Speciaal voor de toeristen doet tie dat één keer per dag. Toch wel een mooi gezicht.

Newcastle

Verder langs het water. De rivier de Tyne is nooit echt ver weg vandaag. Qua hoogtemeters valt het ook erg mee tot later op de middag. Dan komen de stevige klimmen en afdalingen, waarbij we in elk geval een keer 14% omhoog gaan. Best afzien met zo'n zwaar beladen fiets en kar. Ondanks dat het zo'n 21 graden is en veel tegenwind zweet ik als een otter op zo'n moment.
Landschappelijk een erg mooie route. Heuvelachtig met af en toe wat huisjes of een dorpje. Zo passeren we onder andere het geboortehuis van de uitvinder van de stoomlocomotief. Eljer en Jilke missen dat: die slapen dan. Een stukje verderop een pauze. Jammer: zowel de soep als de koffie zijn niet echt heel warm. We blijven nog wat langer zitten vanwege de speeltuin, maar gaan dan toch maar weer verder. Genieten van de omgeving en elkaar.

Soms wat lastiger fietsen.

Boodschappen in Corbridge, maar de kleine supermarkt heeft helaas geen toetjes en we vergeten borrelnootjes oid te kopen. En dan te bedenken dat op deze manier fietsen sowieso al niet calorieneutraal is. Al snel na deze stop volgen de hoogtemeters. Hoort er toch ook wel bij. We kruisen voor de eerste keer Hadrian's Wall en na een hele steile afdaling en korte klim de camping net buiten Walwick. Vrij groot, winderig, maar met een erg aardige beheerder die ons de tent tussen twee lege caravans laat opzetten om zo toch redelijk beschut te kunnen staan en ook mogen we gebruik maken van de keuken van de B&B, zodat we lekker binnen kunnen koken en eten. Na douche, eten en koffie breng ik de mannen naar bed. Lekker weer in hun eigen warme slaapzakken. Het is dan iets over achten en al snel zitten Hanneke en ik in de voortent met een klein drupje whiskey en de krant die we nog uit Nederland hadden meegenomen, Ook wij maken het niet laat. De wind is gelukkig flink afgenomen. Als we om half tien gaan slapen trekt tie echter weer heel hard aan en de tent klappert flink, waardoor we toch niet echt goed slapen.

's Nachts dus veel wind, maar vrijwel droog. Als we opstaan is het regenachtig. Gelukkig is onze tent ruim genoeg om samen in te ontbijten. Tot onze verrassing slapen Eljer en Jilke tot half acht, dus dat betekent dat we pas zo rond half tien op de fiets zitten. Het is dan min of meer droog en zo'n 14 graden. Prima fietsweer en tot het einde van de middag zal het droog blijven. Wel vrij fris: shirt met lange mouwen aan en al snel de teva's voor dichte schoenen omgeruild. Veel hoogtemeters. Zowel klimmen als dalen. Door de hoogtemeters geen hoog gemiddeld tempo de eerste uren.

Veel klimmen en dalen.

Onze keuze om over de blauwe route uit het boekje te fietsen brengt wel met zich mee dat we kilometers over een vrij drukke weg naast Hadrian's Wall fietsen. Koffiepauze in een bezoekerscentrum. We vrezen dat we onze dagafstand niet zullen halen, maar het terrein wordt minder zwaar (lees: iets minder hoogtemeters en iets minder last van de wind), dus om half zes fietsen we toch de geplande camping op.

Hadrian's Wall

Voor die tijd nog een heel mooi stukje Hadrian's Wall, wat dorpjes, veel heuvels en een koffiestop in een tearoom. Steil omlaag betekent ook weer steil omhoog: we gaan het water over. Over het algemeen redelijk asfalt en heel weinig ander verkeer. In Longtown, vlak voor de camping, de grootste plaats van de dag met gelukkig een redelijk grote supermarkt, zodat we vanavond een toetje, en bier en chips hebben.
De camping is heel groot en helemaal leeg. Vreemd zo in het hoogseizoen. Aan de vriendelijke beheerder lijkt het niet te liggen. Inmiddels is het af en toe aan het (mot)regenen, dus snel de tent opzetten en in één van de twee binnententen de mannen neerzetten om te spelen.
Na koffie en een koekje lekker douchen (vooral van klimmen ga je zweten) en dan eten. Pasta ''voor de verandering''. Na het toetje en koffie stop ik de mannen in bed en als Hanneke terug is van douchen zitten we al snel aan het bier en de chips.

Vanaf een uur of vijf 's nachts begint het te regenen. Wel erg goed geslapen overigens. Als we om zeven uur opstaan verwachten we de hele dag in regenpak te moeten fietsen, maar tegen de tijd dat we opgeruimd en ingepakt hebben is het droog en als we op de fiets stappen is dat in korte broek en shirt met lange mouwen. De bewolking verdwijnt telkens meer en aan het einde van de dag is het vrijwel onbewolkt en zonnig. Vraag aan Eljer: wat vind je het leukste van de vakantie? Auto's kijken is zijn antwoord. Zucht...

Al snel fietsen we Schotland binnen.

Een lange dag vandaag, maar zeker het eerste stuk amper hoogtemeters. Wel weer een stevige tegenwind. Een rustige route brengt ons na 20 kilometer in Annan, waar kortgeleden de distillery van Annandale is heropend. Prachtig gerenoveerd en heerlijke mét bij de koffie. De whisky is nog geen whisky (want geen drie jaar oud), maar ze verkopen al wel ''whiskylikeur''. Proeven is officieel niet toegestaan, maar ik krijg toch van alletwee de smaken een teugje, mits ik niet hoef te rijden. De ene smaakt lekker genoeg om een flesje te kopen (noot: thuis dacht ik toch anders over dat lekker...).
Verder fietsen over route 7 maar weer. Afwisselend gebied, waarbij zeker het stuk langs de zee-arm een hoogtepunt is. Ook hier amper hoogtemeters. Bij Caerlaverock Castle nog een laatste langere pauze. We zitten dan net op de helft van onze dagafstand. De koffie en het broodje smaken oké. Het is te winderig om buiten te eten.
Naar Dumfries is weer een heerlijke, voornamelijk over vrijliggende fietspad, route. Het stadje zelf lijkt ook de moeite, maar vanwege tijdgebrek fietsen we er vrij snel doorheen. We hebben immers nog een aardig stukje voor de boeg en hopen rond een uur of zes op de camping te zijn. Dat lukt, maar in eerste instantie lijkt het niet zo. Veel klimmen en klimmetjes. Geen hoog tempo, wel een prachtig heuvelachtig landschap. Gelukkig gaat alles wat omhoog gaat ook ooit een keer omlaag, dus het tweede deel gaat een stuk sneller. Hanneke tikt zelfs de 50 aan op haar teller.

Mooie omgeving.

In het stadje Castle Douglas zit een stadscamping. Gelukkig voor Eljer en Jilke met een speeltuintje, waar we de tent min of meer naast kunnen zetten. De jongens spelen met een Engels jongetje, wat ondanks de taalbarriere prima lukt. Na een ijsje en koffie snel eten koken. Het is wat later dan gisteren, dus de mannen liggen pas om half negen in bed en dan moeten wij nog douchen. Geen reden om daarna niet nog even uit te blazen met een biertje en wat pinda's.

Hanneke voor onze tent.

Vreemd weer in Schotland: als we opstaan denken we aan zonnebrandcreme en korte broek, maar als we op de fiets zitten begint het al snel te miezeren en nog later af en toe (flink) te regenen. En dat tot een uur of vijf, om vervolgens weer helemaal op te klaren. Het weer past overigens wel heel mooi bij de omgeving waar we 's middags doorheen fietsen: kale hoogvlaktes over een eenzame weg.
's Morgens snelle en makkelijke kilometers. Voor die tijd overigens eerst nog de mannen op de camping onder de douche gezet. Was wel weer eens nodig. Na niet heel veel klimmen of dalen na een uurtje de eerste pauze in Kirkcudbright. Tijd voor een tweede (Engels) ontbijt.

Langs een zee-arm.

Dan een heel mooi stuk naar Gatehouse of Fleet, met stukken langs een zee-arm. Het laatste stuk gaat over een onverhard pad door het bos. Niet te snel afdalen: daarvoor is het te glad. Vanwege de regen ook daar maar een horecastop. Prima hamburger.
Dan nog een slordige 30 kilometer naar de camping van Newton Stewart. In de regen flink klimmen naar die hoogvlakte en dan kilometers min of meer vlak voor we weer gaan dalen.

Ook regen hoort erbij in Schotland.

Bij Creetown gaat het helemaal mis. Niet aleen door de te steile klim (zelfs wij stappen af), maar vooral omdat ik met de fietskar een hekje aantik en de as dan krom is. En van vorig jaar weten we wat dat met de bandjes doet. Enfin, we verbuigen de rem van de kar wat, zodat we in elk geval naar de camping kunnen fietsen. Het weer klaart ondertussen wat op, maar balen is toch onze hoofdemotie. Enfin, we vinden vast wel weer een oplossing van hoe nu verder.
Nog een mooi stuk hoog boven de kust, een hele steile klim (zonder te hoeven afstappen) en aan de andere kant vol in de remmen naar beneden: 20% is best steil. Dan heel snel de camping. Het is zes uur. Snel tentje bouwen en terwijl Hanneke boodschappen doet ruimen wij alles op. Dan weer snel eten.

Best steil...

's Avonds komt de redder van onze vakantie: de man van de campingeigenaresse. Hij werpt een blik op de as van de fietskar, loopt naar z'n schuur, komt terug met een koevoet en een soort grote lijmklem en een paar seconden later is de as weer recht gebogen. Wat een opluchting!
Het biertje en de chips smaken toch een stuk lekkerder!

Om zeven uur maakt Jilke ons wakker. Het is buiten grijs, maar wel droog. Zo'n twee uur later zit alles en iedereen op z'n plek en fietsen we de camping af.

Klaar om te vertrekken.

De eerste stop is al na zo'n 16 kilometer, maar we hebben weinig keus vandaag. Door een bos fietsen we in een uurtje naar het bezoekerscentrum van Galloway Forest Park. Terwijl we daar koffie mét doen zien we heel veel vogeltjes op het voederhuisje naast ons raam. Nog nooit een specht van zo dichtbij gezien. Ook hier geldt: wat zijn de mensen in de horeca toch ontzettend kindvriendelijk en meedenkend!
Al snel daarna gaan de regenpakken aan: toch weer een paar uur regen vandaag. In een volkomen leeg gebied klimmen we gestaag naar 387 meter. Vrijwel geen verkeer en nergens echt steil. Wat ontzettend mooi is het hier.

Wat een genot om hier te mogen fietsen!

De afdaling doen we in droog weer. Kilometers vrij steil naar beneden. Lang leve de hydraulische remmen! Gelukkig wel tijd genoeg om van de kale heuvels en de schapen met grote hoorns te genieten. Na de afdaling weer een lange en wat steilere klim door een vergelijkbaar landschap. Korte broek en regen (eigenlijk: wind)jas zijn een prima tenue: het is bovenop maar 10 graden. Dan een afdaling zoals ze alijd zouden moeten zijn: een kilometer of acht lang, maar met amper hoeven te remmen over perfect asfalt. Alleen het laatste stuk is wat steiler, waardoor de remmen wel nodig zijn.

Zelfs de schapen zijn hier fotogeniek.

In Crosshill is niets open, dus dan nog maar zes kilometer verder naar Maybole voor een lange pauze. Weer wat klimmen en dalen, maar niet heel lang of steil. Om een uur of drie dan toch horeca: in een soort kerkgebouw gerund door vrijwilligers, de dingen bij de koffie waarschijnlijk ook gebakken door vrijwilligers, maar (dus) ook spotgoedkoop. Grootste voordeel is echter het ''speelkasteel''. Een fantstische plek voor Eljer en Jilke om een uur lang hun energie kwijt te kunnen raken. Hanneke doet ondertussen even de boodschappen.
Nog 12 kilometer naar de camping en zoals al in het boekje stond: stevig klimmen. Het asfalt is ook wat slechter, maar goed, ook hier maakt de omgeving een hoop goed en daarnaast is het prima fietsweer. De wind trekt wel wat aan, maar dat is waarschijnlijk omdat we weer vlakbij de kust zijn. Eindelijk boven en dan alleen nog een paar kilometer afdalen naar de camping vlak voor Ayr. Iets over half zes zijn we er. Tentje bouwen en dan in de ongezellige kantine van de camping een kopje koffie drinken, voor we weer onze eigen pastamaaltijd gaan koken en eten. Als de mannen in hun slaapzakken liggen is het, zoals altijd, weer tijd voor een afzakkertje en dan ook voor ons tijd om de slaapzak in te duiken. De bandjes van de kar lijken geen slijtage te tonen. Zouden de problemen met de as dus echt helemaal over zijn?

Heerlijk fietsweer vandaag. Wel wat winderig en niet zo heel warm, maar vrij veel zon en alleen 's middags een paar drupjes regen en eigenlijk mogen die geen naam hebben.
Om kwart over negen fietsen we de camping af. De eerste uren amper hoogteverschillen: we fietsen richting kust en blijven die min of meer volgen. De route is mooier dan verwacht. Op het kaartje leken we vrij veel door en langs industrie te fietsen, maar in de praktijk veel door het groen en dan ook nog vaak over vrijliggende fietspaden van over het algemeen prima kwaliteit. Alleen de ''opstapjes'' bij de weg zijn vaak erg ongelijk.

Over de boulevard.

In Troon weer een tweede ontbijt en dan verder maar weer. Veel golfbanen en treinen. In Troon zelf fietsen we voor de eerste keer op deze route echt verkeerd. Te veel aandacht om horeca te zoeken in plaats van op de bordjes te letten? Dan via Irvine naar Adrossan. Kilometers over een boulevard en qua timing hadden we het niet beter kunnen doen. Als we bij de ferryterminal aankomen hoeven we maar een paar minuten te wachten voor de oversteek naar Arran. De kosten vallen ook al erg mee: 7,50 pond voor een uur varen met z'n vieren en de fietsen. De koffie aan boord is ook al heel lekker en betaalbaar.

Op Arran.

In Brodick gaan we van boord. We gaan het eiland via de zuidkant rond. Veel langer, maar minder hoog dan via de noordkant. Wel direct klimmen. Na zes kilometer boodschappen doen en, erg onverwacht na alle zon, die paar regendruppels. Gelukkig is de zon weer snel terug. Wel jammer: de camping vijf kilometer verderop is er niet meer. We moeten daardoor nog minstens zes kilometer en twee keer flink klimmen en dalen extra rijden. We komen daardoor pas om kwart over zes aan bij de camping aan zee. Een winderig plekje.

Nog even naar het strand.

Zodra de tent staat even met z'n allen naar het strand om schelpen te zoeken, maar al snel duiken we de tent in: het is te koud voor Eljer en Jilke. Kopje koffie drinken en eten. Het is al wat later, maar het laatste stuk van de rit hebben Eljer en Jilke geslapen in de kar, dus ze willen toch niet gelijk naar bed. Als Eljer en Jilke in bed liggen, waarbij Jilke pas gaat slapen als wij ook naar bed gaan, doen wij nog een kopje oploskoffie of thee en een Arran-biertje met chips.

Gisteravond hebben we zitten tellen en het blijkt dat we vrij hard gaan. Tijd dus om iets kortere dagafstanden te gaan afleggen de komende dagen. Sowieso wordt het wat meer puzzelen het komende stuk: na Arran zijn er niet zo heel veel campings meer.

Arran is echt prachtig.

Als we om zeven uur opstaan waait het heel erg hard en de wind is ook wat gedraaid, zodat de tent vol op de wind is komen te staan. Daar deukt tie aardig van in: tijd om snel af te breken. Verder is het prachtig fietsweer: halfbewolkt, maar niet heel warm. Zoals al in ons boekje stond beginnen we vrijwel direct met 16% klimmen. Later zien we zelfs bordjes van 20 en 17%, maar die klimmetjes zijn een stuk korter. De route van vandaag is eigenlijk één groot hoogtepunt. Heel afwisselend met (kale) heuvels rechts en eilanden en de zee links van ons. Tot de eerste pauze een pittige etappe.

Op het eerste stuk zitten een paar pittige klmmetjes. Zeker met een fietskar is 17% hard werken.

In Blackwaterfront zit een hotel, maar daar hebben ze niks bij de koffie en verwijst men ons naar de golfclub een klein stukje verderop. Prima idee! Een lekker zittende bank en heel veel lekkers bij de koffie, waaronder cheesecake. Een prima plek voor een lange pauze.
Dan nog twee uurtjes makkelijk fietsen. Slechts een incidenteel kort klimmetje en vooral langs de kust, waarbij de windrichting steeds gunstiger voor ons wordt. Eljer en Jilke krijgen er niks van mee: die slapen. Ons fietstempo ligt, ondanks dat de omgeving ons erg kan bekoren, erg hoog. Vroeg in de middag bereiken we Lochranza. Tijd voor een picknick. Dan nog een heel klein stukje naar de Arran-distillery, die tegenover de camping zit. Overheerlijke single casks proeven en bijbehorende hapjes eten. Zeker de whiskyproeverij is zeer acceptabel geprijsd. En alleen vanwege gewicht en ruimtegebrek koop ik, ook tot mijn eigen verbazing, maar geen fles voor thuis,

Lekker whisky proeven.

Om een uur of vijf gaan we naar de camping om de tent op te zetten en te eten. De winkel blijkt amper iets te verkopen, zeker geen warme maaltijden, dus tegen alle verwachtingen in staat er spagheteria die we van thuis vandaan hebben meegenomen als ''noodvoorraad'' op ons menu vanavond. Wel kunnen we lekker binnen eten en zitten in een gemeenschappelijke ruimte, dus dat doen we dan ook maar. Verder maken we gebruik van de wasmachine en droger op de camping, zodat alles weer schoon en droog de fietstassen in kan. Best lekker overigens, want ik had maar één langemouwenshirt meegenomen en draag dat vrijwel elke dag.
Als de mannen in bed liggen nuttigen wij nog wat chips en cola en gaan dan ook naar bed. Wat ons vandaag vooral bijgebleven is, behalve natuurlijk de pracht van het eiland Arran, is het feit dat (zeker vandaag) we regelmatig door mensen worden aangesproken dat ze het zo gaaf vinden dat wij dit doen met onze kinderen. You don't waste your life, zoals een Mexicaan tegen ons zei.

We zijn pas om kwart voor acht wakker en gaan er daarom vanuit dat we de boot van kwart voor elf zullen halen in plaats van die van half tien. Geen probleem: vanwege de campingdichtheid (beter gezegd: het gebrek daaraan) zullen we sowieso een korte fietsdag hebben. Het is prachtig weer en windstil. Voor het eerst van ons leven weten we wat midges zijn. Inpakken ging nog nooit zo snel. En omdat we binnen ontbijten en daar een waterkoker staat en we niet heel veel brood meer hebben besluiten we om tien over negen toch de boot van half tien te kunnen halen. Het is nog geen tien minuten fietsen. We verwachten tijdens de overtocht van ruim een half uur nog wat te eten en drinken, maar helaas: het is een heel klein bootje waar zo'n 20 auto's op kunnen en er is niets te koop. Inladen gebeurt in een bijzondere volgorde: de derde auto in rij (met een grote caravan, dat wel) mag tot zijn grote frustratie niet mee.

Aan boord.

Ook bij Claonaig aan de overkant is niks en het duurt nog 16 kilometer voor we in Tarbert, en daarmee bij horeca en winkels, zijn. Gelukkig is het ook aan deze kant heerlijk fietsweer. Halfbewolkt, 14 graden en niet te veel wind. De eerste kilometers gaan over een smalle en zeer stille weg door een glooiend landschap. En mocht er al een tegenligger zijn dan geven die zoveel ruimte en stoppen zo vroeg dat het bijna genant is. Wat een vriendelijke automobilisten overal!

Eljer (rode jas) en Jilke (groene jas) krijgen niet alles mee deze reis.

Aan de andere kant van dit schiereiland een wat drukkere weg met amper hoogtemeters en dan voorlopig de laatste grote plaats. Tijd voor koffie mét en boodschappen doen. Onze dagafstand zit er bijna half op. De rest van de route over een zeer stille asfaltweg met een enkele pittige klim of afdaling. Maar wat geeft dat in zo'n omgeinbg en met zulk weer?! Links van ons regelmatig de zee-arm met tenslotte Jura en Islay aan de overkant. Whiskyland.

Lekker picknicken op ons eigen kleed.

Nog even een tussenstop voor een picknick en dan de laatste kilometers genieten tot de camping.

Bijna op de camping.

Eerst maar eens een koffie mét in de bar doen en dan de tent opzetten. Onze buren in hun stacaravan bieden ons een kopje koffie aan en natuurlijk zeg je dan geen nee. Tot vreugde van Eljer en Jilke hebben ze allerlei vrachtauto's staan voor hun kleinzoon, waar ze mee mogen spelen. Lang duurt dat overigens niet: ze moeten in bad. Dan nog even naar de speeltuin en met de vrachtauto's spelen, terwijl Hanneke en ik ons douchen.
Koken doen we vandaag niet: er is een bbq op de camping georganiseerd. In de praktijk: friet met hamburger. Ook lekker. Dan nog even naar de zee en dan bedtijd voor de kleine mannen en een afzakkertje voor ons.

Door de palmboom een bijna tropische zonsondergang.

Misschien wel de mooiste dag van de vakantie, in elk geval qua weer tot nu toe. Zeer zonnig en alleen bij de steile klimmen is het echt zweten, verder valt de temperatuur wel mee. Om een uur of zeven staan we weer op en zoals meestal kost aankleden, ontbijten, afbreken, opruimen en inpakken ongeveer twee uur. De eerste vijftien kilometer zijn het verlengde van het stuk van gisterenmiddag.

Het eerste stuk is makkelijk fietsen.

Links de zee, rechts heuvels en een prima smalle asfaltweg met niet al te grote hoogteverschillen. Het stuk daarna gaat over een zeer rustige weg die verderop overgaat in een ongebruikte weg. Twee smalle asfaltstroken van zeer slechte kwaliteit, waar ik met de kar sowieso niet veel profijt van heb: minstens één wiel gaat door de onverharde berm. Zwaar fietsen. En zoals al in ons boekje staat: twee ontzettend steile stukken waar je niet kunt fietsen. Eljer en Jilke moeten een klein stukje lopen en wij duwen samen de fietsen één voor één omhoog. Gelukkig beide keren maar een klein stukje. In totaal is de weg zo'n zes kilometer lang, waarvan anderhalve kilometer klimmen. Pittig, maar afgezien van die twee steile stukken beter te doen dan verwacht. Bovenop een uitzicht wat het alles meer dan waard maakt. Bijna surrealistisch stil, een meertje, heuvels, de blauwe zee en wat schapen. Mooi met hoofdletters!

Het lastige stuk meer dan waard.

We eindigen bij een weg en fietsen weer over gewoon asfalt langs de kust met niet heel veel hoogteverschillen. Ook mooi. Om iets over één bij de enige horeca van deze dag. Een pub, dus dan toch maar weer friet met een hamburger in plaats van koffie mét. Dat kennen ze daar niet. Na nog een stukje kustweg even door het bos en na een kanaal een bijna surrealistisch kaarsrechte weg door een plat landschap.

Af en toe onverhard fietsen.

Een paar kilometers later weer tussen de heuvels en via een aantal prehistorische ''steenhopen'' komen we in Kilmartin. Koffie mét op een terrasje bij het museum en om de hoek, in het ''centrum'' van het dorp een legale wildkampeerplek bij een public toilet en naast een pub. Overigens is wildkamperen tegenwoordig sowieso op veel plekken toegestaan in Schotland.
Zodra de tent staat geven we Eljer en Jilke een cadeautje: een paar nieuwe Duplo-auto's, zodat ze weer eens wat nieuws hebben om mee te spelen. De cadeau's vallen in goede aarde en er zal de rest van de vakantie veel gespeeld mee worden.
Wij frissen ons wat op bij de kraan en halen daarna een biertje bij de pub. Niet het lekkerste bier uit ons leven, maar ach, zittend in de zon voor je tent, met het hele gezin genieten na een dag fietsen: wat wil een mens dan nog meer?

Legaal wildkamperen midden in het dorp.

Na een tortellinimaaltijd op de picknicktafel is het alweer bedtijd van de mannen. Een uurtje later, als we ons drankje op hebben, ook voor ons. Jilke is dan nog wakker.

Als we om kwart over zeven opstaan is het zonnig, maar als we even later buiten zitten te ontbijten koelt het ontzettend af en wordt de lucht grijs. Tot de lunch blijft het overigens wel droog en daarna gaat het miezeren. We pakken snel in en fietsen ons direct warm: een lange klim. Daarna makkelijk en snel omlaag. Zelfs met de kar ga ik door de 50 heen en Hanneke vestigt een nieuw record: ruim 52.

Ons snelheidsrecord van deze vakantie,

Van beboste heuvels naar kale heuvels en de zee-arm. Alweer: mooi. Na ruim een uur fietsen tijd voor koffie mét. Volgens ons boekje de enige optie, maar we zien er meer. Gelukkig was de koffie en cake erg lekker.

Ook vandaag fietsen we relatief veel langs het water.

De volgende kilometers redelijk vlak langs het water, maar dan weer vooral klimmen en dalen tot Oban. Oban is een heel leuk en levendig toeristisch stadje, waarbij veel winkels op zondag open zijn. Het lukt ons zelf een fles colemanfuel te kopen. De whiskybar bij de distillery is helaas dicht. Dan maar koffie en een broodje tonijn of jacked patato. Er komt een Schots gezin binnen die onze fietsen buiten hebben zien staan. Ze fietsen zelf ook veel en bieden aan om bij hen, als we daar in de buurt zijn, te komen eten en slapen. Misschien dat we dat over een paar dagen ook daadwerkelijk zullen doen: ze wonen niet heel ver van onze route vandaan. Nog even boodschappen doen en dan naar de camping die een paar kilometer buiten de stad ligt.

We vinden Oban een erg leuk en sfeervol stadje.

De weg er naartoe langs een mooie baai. Eljer en Jilke blijven in de kar zitten, terwijl wij in de miezerregen de tent opzetten. Het is dan een uur of vijf, dus waarschijnlijk zullen we veel uur in de tent zitten. Toch is dat geen straf, vooral niet omdat we gelukkig een erg ruimte tent hebben en daarnaast stoeltjes hebben meegenomen en een picknickkleed in de binnentent kunnen leggen. Douchen, eten, afwassen, mannen naar bed en Leffe blond (!) met twee stukjes kaas. Bijna letterlijk twee stukjes: de kaasjes zijn niet lekker we gooien ze bijna onaangeroerd weg.

We gaan er een makkelijke dag van maken en willen beginnen met uitslapen. Helaas: Eljer heeft een natte slaapzak en is daarom al om zeven uur wakker. We nemen hem even tussen ons in zodra hij een droog rompertje en luier heeft en blijven tot kwart voor acht liggen. Het heeft de hele nacht gemiezerd, maar bij het inpakken is het droog. Lekker. Tot het einde van de dag zal dat zo blijven en dan hebben we weer even wat miezer. Verder alleen grijze lucht, wolken en een graad of 12-14. Prima fietsweer dus.

Hulp bij de tent afbreken en opruimen.

Eerst naar de touristinformation in Oban om te checken of wat wij willen (omdat we een paar dagen over hebben willen we een extra lus fietsen die niet in ons boekje staat) mogelijk is. Dat is zo. Het zal een pittige route worden, maar we weten hoe mooi het is bij Glencoe en vinden het dat zeker waard. Dan langs de Tesco om wat voorraden aan te vullen en fietsen maar weer. Zoals al in het boekje stond: eerst een pittige klim. Het lijkt erop dat de stevige klimmen vaak aan het begin of einde van de dag liggen deze reis. Wel een klim over een zeer rustige weg door, ook alweer, een mooi gebied.

En ook vandaag weer vaak erg rustig fietsen.

Aan de andere kant naar beneden, maar met een paar korte klimmetjes en via een grote brug een zee-arm over. Vanaf dan eigenlijk alleen nog maar vrijliggend fietspad vandaag over meestal perfect asfalt. In Benderloch de aanbevolen tearoom bezocht. Terecht: de perfecte scone bestaat en wordt daar geserveerd!

Sealife-centre

Een paar kilometer verder het sealife-centre. Leuk voor twee uurtjes. Vissen, otters en zeehonden kijken. Erg aan de prijs, maar met de medailles die ze kunnen ''verdienen'' en het Lego-bouwen wel erg leuk voor de jongens. Dan nog een slordige 20 kilometer langs het water. Vroeger was dit fietspad een spoorlijn. Lekker vlak dus.

En ook het laatste stuk vandaag is makkelijk fietsen.

In de miezer komen we aan in Duror. Hij staat niet op de kaart, maar we weten dat er een camping zit. Ondanks dat het dan droog is gaan we snel binnen zitten in een ongezellige algemene ruimte: de midges zijn terug. Wel lekker: de handdoeken in de droger doen voor je gaat douchen.
Na een pastamaaltijd met zalm, waar Eljer en Jilke wonderbaarlijk veel van eten, is het alweer bijna bedtijd voor hen en borreltijd voor hun ouders.

Nooit gedacht dat misschien wel de mooiste fietsdag uit onze carriere in regenpak over een drukke weg zou gaan, maar toch is dat zo! In eerste instantie is het weer nog redelijk: we starten in ons windjasje. Zo rond kwart over negen zijn we op pad. Al snel verlaten we de route om onze eigen weg te vervolgen. Langs en al heel snel over een vrij drukke asfaltweg naar Glencoe. Net daarvoor boodschappen gedaan en ter plekke een prima koffiestop. De eerste appeltaart van de reis.

Enige nadeel van deze weg is het verkeer.

Het windjack maakt plaats voor de regenjas. Helaas vrij veel verkeer, waarbij we getuige zijn van een auto die de berm in rijdt vanwege en vrij asociale inhaalactie van een bus. Gelukkig geen gewonden. We fietsen dus maar weer door. Hanneke ziet erg op tegen de klim. Volkomen overbodig blijkt: een heerlijk relaxte lange klim van een paar kilometer. Het lijkt wel of de route per meter mooier wordt.

Gelukkig is slow op de fiets niet zo'n probleem.

Meertjes, ruig en leeg landschap, kale bergen en leeg; helemaal het landschap wat wij mooi vinden. Wij niet alleen: op de vele parkeerplaatsen langs de weg staan telkens mensen foto's te maken van weer een andere waterval of uitzichtspunt.
Zoals Hanneke zich herinnerde van de Westhighlandway is er ergens in the middle of nowhere een hotel waar ze heerlijke appelcrumble serveren. Helemaal in stijl neem ik er ook een whisky bij, Het weer en het landschap vragen er gewoon om!

Een prima plek voor een pauze.

Het regenpak gaat aan. En toch is het één van de mooiste stukken ooit door ons gefietst wat volgt. Na de relaxte klim een dito afdaling. Nog een klein klimmetje en dan eigenlijk alleen nog maar dalen naar Bridge of Orchy. Alleen de regen voorkomt een fotorecord. En zo is de zware dag, waar vooral Hanneke erg tegenop zag, een dag geworden waar onze gemiddelde dagsnelheid hoger lag dan gemiddeld de rest van deze vakantie tot nu toe.

Wat een landschap!

Ter plekke is er weer een prima legale wildkampeerplek bij de brug en aan de Westhighlandway. Alleen jammer van die afschuwelijke midges. Tot nu toe kende ik ze vrijwel alleen van horen zeggen, maar ook wij weten nu uit ervaring: die beesten kunnen je letterlijk gek maken.
In het hotel om de hoek drinken we een kopje koffie of thee en dan richting tent. Hanneke smeert zich in met anti-midges-spul en kookt ons eten. De held! Even daarna een gigantische bui en na afloop snel een kopje koffie zetten. De midges zijn nu even weg. Dan de mannen in de slaapzak en lekker samen nagenieten van deze fantastische fietsdag!

Een hele relaxte dag vandaag. We slapen daarom uit tot een uur of acht en pakken dan alles in. Vanwege de midges iets minder relaxt, maar het anti-midges-spul wat we gekocht hebben lijkt redelijk goed te werken: ze komen wel dichtbij, maar niet op je lijkt het. 's Nachts is het droog gebleven en dat zal ook vandaag zo blijven. Regelmatig zien we zelfs de zon, maar echt warm wordt het niet, behalve toen we 's middags op een terrasje uit de wind en in de zon zaten. Het is ook voor Schotland een koude zomer en, tot voor kort, ook een erg natte, hoewel dat laatste best meevalt sinds wij er zijn.

De Westhighlandway loopt hier ook.

De eerste kilometers vervolgen we de weg van gisteren. Vals plat omhoog en dat merk je direct met de kar achter de fiets. Al binnen tien kilometer een pauze in Tyndrum. Erg veranderd sinds we hier de vorige keer waren: een stuk drukker en toeristischer. Veel horeca, souvenirwinkels enzovoorts. Enfin, de koffie smaakt er prima.

De weg wordt al iets rustiger.

Dan splitst de drukke weg zich in twee wegen en zou het iets rustiger moeten zijn. Ook het landschap verandert: veel meer bomen en meertjes. Nog even boodschappen gedaan voor de lunch en als we halverwege de rit de (toch nog) drukke weg verlaten en over een meer dan stille weg een stukje verderop secundair kunnen rijden is het helemaal top. Picknicken op ons eigen kleed en verder fietsen maar.

Net na de picknickplek.

Wel wat meer op en neer, maar nergens een lange of steile klim. Gewoon heerlijk fietsen!

De secundaire weg is helemaal een genot om op te fietsen.

Toch nog vrij onverwacht fietsen we Killin binnen. Boodschappen doen en koffie mét op een terrasje. Het is daar zo lekker warm en zonnig dat er besluiten er ook nog maar een biertje te nemen. Een paar kilometer buiten het dorp ligt onze camping. De eerste twee campings accepteren geen tenten (is op veel campings in Schotland zo) en de derde eigenlijk geen kinderen (!). Dit vanwege de (gevaarlijke?) beek die er loopt. Maar als twee fietsers met twee peuters bij ons wekken we blijkbaar genoeg medelijden op om toch één nachtje te mogen blijven. Prima plekje, sanitair een stuk minder schoon dan gemiddeld in Schotland. Maar ach, de camping kost ook de helft van wat we tot nu toe gemiddeld betaalden.
Allemaal onder de douche en dan lekker een wittebonenschotel eten. Er zitten wat midges, maar vooral vanwege de temperatuur eten we in de tent. De mannen liggen om kwart voor negen in bed en slapen direct. Zeker voor Jilke best bijzonder deze vakantie, maar ja, dit was ook de enige dag tot nu toe dat ze onderweg niet in de kar hebben geslapen. Natuurlijk nemen wij nog een afzakkertje en een hapje. Ondanks deze vaste avondsnacks zullen we ook deze vakantie geen gram aankomen, maar alleen maar kwijtraken.

Vandaag weer een echte fietsdag. We staan dan ook om zeven uur op. De lucht ziet er veelbelovend blauw uit en blijft dat ook de hele dag. Halfbewolkt, mwaar wel een stuk frisser dan gedacht. Geen teva's, maar shirt met lange mouwen. Alleen bij het klimmen is dat dan toch wel erg warm.
In Killin zitten we weer op de route uit het boekje Schotland Rond en kunnen we de beschrijving en kaartjes weer gaan volgen. En zoals daar al stond beginnen we met klimmen over een rustige asfaltweg. Dan via een voormalige spoorlijn kilometers lang hoog boven een dal en over spectactulaire viaducten.

Over een voormalige spoorlijn.

Steil en snel naar beneden en later weer wat klimmen en dalen richting Balquhidder. De horeca hebben we gemist. Dan maar even een koekje eten en in plaats van 25 kilometers worden het er 31 voor de eerste echte pauze.
Een heel groot Schots ontbijt in Strathyre. Lekker. Over een fietspad van soms asfalt, soms steenslag en soms modder kilometers verder. De afdalingen zijn erg steil en de vele hekjes zorgen voor vertraging, maar o wat mooi!

De omgeving is erg afwisselend.

Langs een groot meer, door bossen en bloemrijke weiden naar Callander voor een picknick op een speelplek. Jilke is niet helemaal lekker vandaag en slaapt verreweg het grootste deel van de tijd. Zelfs deze speelplaats kan hem, in tegenstelling tot Eljer, niet bekoren. Eljer overtreft zichzelf en laat mama doodsangsten uitstaan met z'n klimpartij op het hoge toestel. Enfin, ook hier loopt alles goed af.

Zelfs op de foto's is te zien dat Jilke niet helemaal lekker is,

Boodschappen gedaan en nog zo'n 28 kilometer te gaan. Eerst een klimmetje en dan vlak en dalend over een soort vlakte met verder weg zo'n typisch Brits heuvellandschap. Voor ons een soort ''muur'' waar we overheen moeten. Eerst een kilometer stevig klimmen tot Kippin (even een ijsje eten) en dan nog een kilometer verder klimmen. Dan is het eigenlijk alleen nog maar lekker hard dalend over een zeer stille asfaltweg naar de camping in Fintry, waar we tegen zessen arriveren.

Bijna op de camping.

Tentje bouwen, Jilke in bed leggen, douchen en eten. De pasta smaakt prima, maar als ook Eljer in bed ligt eten we toch al snel weer een zak nootjes leeg.

Als we opstaan is het droog, als we vertrekken doen we dat in regenpak, na tien minuten fietsen gaat dat weer uit en verder blijft het de hele dag grijs en, op wat spatjes motregen na, droog. Wel ook vandaag weer een harde wind en niet al te warm.
De koorts van Jilke, gisterenavond zo'n 40 graden, lijkt wat gezakt, maar helemaal de oude is hij nog niet. Af en toe is tie redelijk in orde, maar ook vandaag slaapt hij een groot deel van de dag. Gelukkig drinkt hij wel voldoende en eet over de hele dag genomen nog redelijk wat.
Vandaag een bijzondere dag: we gaan weer van de route af om op bezoek te gaan bij David, Wendy en hun bijna driejarige dochter Hannah in Stirling, Zij zijn de mensen die ons opzochten in Oban en uitnodigden om te komen eten en slapen. En omdat dit soort ontmoetingen reizen zo bijzonder waardevol maakt gaan we gebruik maken van dat aanbod. Voorlopig volgen we eerst nog wel de route uit ons boekje. We beginnen (alweer) met een klim van vijf kilometer. Waarschijnlijk de langste klim van de vakantie. En wat is Hanneke toch sterk: ze fietst zo bij me weg. Natuurlijk: ik trek de kar, maar ik denk oprecht dat heel veel getraindere vrouwen jaloers zullen zijn op hoe makkelijk Hanneke met een zwaarbeladen fietst klimt.

Een lange afdaling waarop we aardig verkleumd raken.

Na de klim een lange afdaling. Door de harde wind durf ik niet harder dan 40 met de kar. Redelijk verkleumd komen we beneden. Qua kilometers wat eerder dan gepland stoppen we daarom voor horeca. Opwarmen en een tweede ontbijt in Lennoxtown. Een minder deprimerend plaatsje dan ons boekje zegt naar ons idee. Dan wat geleidelijk klimmen en dalen over een iets drukkere weg om al snel langs een kanaal te fietsen, Heerlijk vlak over een jaagpad. Eerst asfalt, later steenslag en modder. De vele hekjes zijn ook hier de belangrijkste snelheidsremmer.

Langs het kanaal.

Horeca of winkels vinden lukt niet echt (het weer nodigt sowieso niet uit om te picknicken) en bij Banknock verlaten we daarom even de route. We hebben trek en vinden eindelijk een restaurant. De ober vergist zich: de keuken van dit Chinese restaurant is al dicht, maar een toetje (lees: cheesecake of appeltaart) met koffie én heel veel excuses lukt nog.
Via de A872 leggen we het laatste uurtje naar Stirling af. Een vrij drukke weg met redelijk wat hoogteverschillen. Voor ons vooral naar beneden. In Stirling zelf gaan we heel steil klimmen naar de touristinformation. Dat zit bovenop bij het kasteel en vragen we de weg naar het adres van David en Wendy. Via een hele vage en onduidelijke routebeschrijving, die tegen alle verwachtingen in toch blijkt te volgen en kloppen, vinden we in één keer de juiste straat en zijn er in een paar minuten.
We worden meer dan hartelijk welkom geheten en al snel staan de fietsen in de garage, zitten wij aan de koffie en thee en spelen Eljer en Jilke met het vele speelgoed van Hannah die slechts enkele maanden jonger is dan zij.
Lekker douchen en een echte maaltijd met aardappelen, groente en vlees (gelukkig allemaal dingen die ik lust). Eljer laat zich van z'n beste kant zien qua eten en tafelmanieren, maar Jilke zit er weer een beetje bij als een ziek vogeltje en wil naar bed. Vrij snel daarna gaat Eljer overigens ook. Wij brengen de rest van de avond gezellig kletsend met David en Wendy door. Niet echt verbazend dat het ontzettend leuke en aardige mensen zijn.

Tegen half acht is onze hele kamer wakker. Niet heel lekker geslapen: ik slaap erg licht en twee jongens die zich regelmatig omdraaien op een luchtbed helpen dan niet. Zoals stiekem wel een beetje verwacht krijgen we een echt Schots ontbijt geserveerd. Zelfs de haggis ontbreekt niet. Jilke is gelukkig weer helemaal opgeknapt. Tegen tienen nemen we hartelijk afscheid van onze nieuwe vrienden en springen weer op de fiets. Ze zijn erg onder de indruk van de standaard op onze fiets en zijn helemaal stom verbaasd als ze horen dat een standaard standaard is op een Nederlandse fiets.

David, Wendy en hun dochtertje Hannah.

Gisterenavond regende het en toen was de weersvoorspelling voor vandaag ook erg slecht. Nu is het half bewolkt met een heerlijke weersvoorspelling voor het hele weekend. Dit komt ook grotendeels uit, maar blijkbaar is het weer in Schotland voorspellen nog lastiger dan in Nederland. Gisterenavond hebben we een op papier, en naar ook blijkt in de praktijk, makkelijke en afwisselende route samengesteld om later weer terug op de route van Schotland Rond te komen. Via een gemarkeerd route over vrijliggende fietspaden en stille wegen fietsen we door Alloa. Aan de ene kant een mooie oude stad, aan de andere kant van die verschrikkelijk goedkope Oost-Europese aandoende rijtjeshuizen.

Schotland is veel fietsvriendelijker dan we hadden verwacht.

Verder vooral velden en langs een paar andere dorpjes om een grote rivier over te steken en dan nog een paar kilometer naar de Kelpies. Twee tientallen meters hoge paardenhoofden en een erg drukke en pas nieuwe toeristische attractie. Jammer dat de horeca alleen picknicktafels heeft en je niet binnen kan zitten met deze wind, maar de koffie smaakt er redelijk en het ijs erg lekker na 30 kilometer fietsen.

de Kelpies

Over een fietspad langs een kanaal met een stuk of 16 sluizen naar Falkir Wheel. Een spectactulaire botenlift van 35 meter hoog die (denk ik) alleen door toeristenboten gebruikt wordt. Picknicken op de grote speelplek ernaast.

Falkir Wheel; een botenlift van 35 meter hoog.

Vrij onverwacht trekt de lucht helemaal dicht en gaat het ontzettend hard regenen. Het ziet er naar uit dat het niet meer droog zal worden vandaag, maar net zo onverwacht als de regen kwam is het een half uurtje later helemaal droog en zal dat verder zo blijven vandaag.
Op de laatste drie kilometer na volgen we verder alleen maar het jaagpad langs het bovenliggende kanaal. Soms asfalt, soms steenslag en soms modderplassen. Door een 800 meter lange tunnel (ontzettend lastig fietsen over een smal keienpad langs het kanaal wat ook door de tunnel gaat) en over een heel hoog aquaduct. Daar is het afstappen en lopen. Verder veel hekjes. Lastig: telkens moet de kar worden losgekoppeld omdat ik de draai niet kan maken. Alles bij elkaar wel een hele mooie route met veel bloemen in de berm.

Op het aquaduct mag (en wil) je niet fietsen, maar moet je lopen.

Bij Linlithgow verlaten we de hoofdroute om drie kilometer naar de camping te fietsen. Van de drie zijn er twee steil klimmen. De camping is eigenlijk vol, maar voor fietskampeerders is er nog wel een plekje over. Gelukkig maar. Onze gemiddelde snelheid lag vandaag, eerst door de harde tegenwind en later vooral door de slechte kwaliteit van het jaagpad niet heel hoog en het is al half zes geweest. Tentje bouwen, regenpakken uithangen om te drogen, fietsen wat gereinigd en verder zoals altijd eten, afwassen, douchen, mannen naar bed en een afzakkertje. De douche was erg lekker en het sanitair, zoals op de meeste campings, brandschoon.

Weer redelijk lang en erg goed geslapen. De lucht is grijs, maar van dat grijs wat niet erg is. Het blijft dan ook droog vandaag. Als alles en iedereen weer op z'n plek zit beginnen we aan een een lange afdaling: we gaan dezelfde weg terug als we gisteren geklommen hebben en zullen de rest van deze dagetappe vrijwel helemaal langs het kanaal blijven fietsen. Gelukkig heel weinig hekjes vandaag, maar wel weer een wegdek van zeer wisselende kwaliteit. Van perfect asfalt tot steenslag tot een smal modderpad wat eigenlijk, zeker nu het zo nat is, meer geschikt is voor moutainbikes dan voor fietskarren. De kar is soms breder dan het pad waardoor ik die door de grasberm moet trekken. Geen hoge gemiddelde snelheid dus.

Soms is het best smal dat fietspad.

Op 25 kilometer een restaurant waar we koffie en een toetje nemen. Die brownie is fantastisch. Dan nog een paar kilometer tot de rand van Edinborough. Even stoppen op een, als we er zijn blijkt erg verlopen, speelplek voor een boterham en dan de laatste kilometers. Het jaagpad loopt door tot midden in de stad. Heel bijzonder om zo autovrij een grote stad te kunnen binnenrijden. Wel vrij veel andere wandelaars en fietsers, waarbij met name elkaar passeren op het aquaduct erg lastig is.

Bijna in de stad Edinburg.

Nog een paar honderd meter door de stad naar ons hotel. Dat blijkt een studentenhuisvesting te zijn. Voor ons ideaal: vier slaapkamers (met bedden die net zo ruim zijn als twee matjes naast elkaar, dus we hebben twee slaapkamers over om al onze spullen uit te hangen) en een woonkeuken met alles erop en eraan, inclusief een wasmachine met droger. Eerst koffie met een koek (de supermarkt zit om de hoek) en dan de mannen in bad en wij onder de douche. Alles wassen en de overige boodschappen doen. Jilke leggen we even in bed: die is doodop.
Aan de overkant halen we een afhaalchineesmaaltijd. Zo'n maaltijd waar je normaal twee dagen van kunt eten, maar wij eten alles op. Sterker nog: als de mannen even later in bed liggen zitten wij al snel aan de chips en het bier. Er valt bijna niet tegenop te eten wat je in zo'n fietsvakantie verbrandt.

En zo eten we in ons hotel.

Eljer en Jilke worden 's nachts een paar keer wakker. Misschien slaapt het toch niet zo lekker samen onder een dekbed? Zo zijn we dan toch weer iets voor zevenen op en even later bakt Hanneke eieren met spek voor ons allemaal. Na het ontbijt vertrekken we onder een strakblauwe lucht met een fiets en -kar zonder bagage. Het zal de hele dag heerlijk weer blijven, dus de teva's kunnen weer eens aan. Onze eerste stop is bij een fietsenmaker: mijn rem loopt iets aan. Blijkt letterlijk twee seconden werk om te verhelpen (waarom kan ik dat soort dingen niet gewoon zelf?) en ook mogen we hun fietskaart lenen. Fijn: de dierentuin is niet heel ver, maar op de fiets wel wat lastig te vinden.
Zo rond half elf zijn we er. Een mega-rij bij de ingang doet ons overwegen niet naar binnen te gaan, maar tot onze verrassing blijkt het eenmaal binnen opvallend rustig. Er staan geen rijen bij de horeca, toiletten of dieren en de espresso is de lekkerste van de reis tot nu toe. De dierentuin zelf is één van de mooiste die we kennen en dat wil ons geval best wat zeggen. Veel groen, prachtige verblijven waar je regelmatig bij de dieren op bezoek komt en erg ruim opgezet met veel nieuwe verblijven. Alleen bij de reuzenpanda's mogen we niet: vanwege hun zwangerschap worden er maar zeer beperkt mensen toegelaten. Eljer en Jilke vinden de dinosaurussen doodeng, maar die zijn dan ook erg goed nagemaakt en zelfs hun bewegingen lijken levensecht.

Jilke imiteert een standbeeld.

We verlaten de dierentuin pas na drieën en dan niet zozeer omdat we alles gezien hebben, maar vooral omdat Jilke doodmoe is. Beide mannen vallen dan ook al heel snel in slaap in de fietskar en in het centrum fietsen we naar een terrasje en pas als we onze espresso en witte wijn op hebben worden ze weer wakker en lopen we nog een rondje door het centrum. Opvallend: de kwaliteit van de wegen, zelfs die van de belangrijke doorgaande, in Edinburg is zo slecht dat een gemiddeld derdewereldland zich er niet voor zou hoeven te schamen.

Hoe Schots wi je het hebben?

Maandag half zes is alles aan het dicht gaan, dus dan maar richting hotel. Eerst naar de supermarkt: Eljer en Jilke willen graag pizza eten. Die warmen we zelf op in de oven en hoewel de pizza niet echt lekker smaakt eten we zowaar een keer amper nootjes als Eljer en Jilke in bed liggen.

Gisteravond het meeste al ingepakt en opgeruimd dus na de eieren met spek en verse broodjes kunnen we redelijk snel weg. Toch wordt het nog een uur of negen voor we de stad weer in fietsen. Veel grijs aan de lucht en een incidentele motspat of zonnestraal en verder veel wind vandaag. We besluiten eerst toch nog even het laatste stuk van de Royal Mile te gaan fietsen om in elk geval ook het Schotse parlementsgebouw te zien. Dat is toch iets minder mooi dan gedacht. Al snel daarna lijkt de stad verdwenen. Over een heuvel, langs een steile rotswand en via allerlei vooral fietspaden gaan we richting Dalkeith.

Lastig zo'n zwaarbeladen fiets en een trap.

Belangrijkste obstakel: de trappen bij één of ander treinstation. Verder een heerlijk rustige route. In Dalkeith koffie mét in het supermarktcafé. Smaakt goed. Net na het centrum gaan we ontzettend dwalen. Het blijkt dat het fietspad over de voormalige spoorlijn inmiddels weer spoorlijn is geworden. Met wat vragen en de kaart lukt het tenslotte toch om weer op route te komen.
We besluiten het omrijstukje naar Rosslyn Chapel te nemen. Achteraf niet onze beste beslissing van de reis: veel verder dan gedacht (zo'n 15 kilometer in plaats van 7-8), steile klim en als we er zijn is niet alleen de entree 9 pond per persoon, maar blijken Eljer en Jilke ook nog te slapen, zodat we besluiten maar niet naar binnen te gaan en alleen, apart van elkaar, een rondje er omheen te lopen.
Daarna veel rustige wegen langs vooral landbouwgrond en weilanden met vrij veel klimmen en dalen. Lunchen doen we in een hooischuur op ons eigen picknickkleed met een paar broodjes, bananen en gekookte eieren.

Typisch Schots dorpje.

Verder maar weer. Slechts zelden deze reis zien we andere fietskampeerders, maar nu staan we ineens met drie verschillende Nederlandse stellen langs de kant van de weg. Redelijk snel daarna een kilometerslange klim met ontzettend harde wind tegen. Redelijk afzien. De klim is op een begrasde helling, maar na de top en kloof wordt het landschap steeds mooier: kale heuvels met heide (die hier jammergenoeg nog niet bloeit) en varens.

Kilometers dalen.

Een hele lange en heerlijke afdaling naar Innerleithen. Des te lager we komen des te meer naaldbomen er komen en des te breder de beek. Ook erg mooi.
In het dorp zit een camping en al snel na ons arriveert het Nederlandse gezin wat we eerder vandaag hebben gesproken. En na douchen en eten zitten we al snel met z'n allen in onze tent, terwijl Eljer en Jilke liggen te slapen. We blijken op zo'n tien minuten lopen van elkaar te wonen en behalve een gezellige avond houden we zo ook nog een extra oppas over aan deze ontmoeting.

Klaar voor vertrek; alleen de helmen moeten nog van drager wisselen ;-)

We hebben een lange fietsdag voor de boeg en staan daarom om zeven uur op. Iets met campings; op de één of andere manier lijkt wildkamperen helemaal niet in ons systeem te zitten bij fietskamperen. Twee uur later fietsen we de camping af. De lucht is nog grijs, maar gedurende de dag wordt het steeds mooier weer en ook de wind is flink afgenomen. Sterker nog: over het algemeen hebben we hem nog mee ook. Kortom: perfect fietsweer. De eerste kilometers gaan wat op en neer over een rustige asfaltweg met eerst links en later rechts van ons het water. Niet dat we er echt direct langs fietsen overigens.

Veel bloemen deze vakantie.

Tussen en over de heuvels door en weer gaat het bijna mis bij een nieuwe spoorlijn, maar de veegwagen (waarvan de bestuurder ons ook al in Glencoe had zien fietsen) wijst ons de weg naar het juiste fietspad. Dan al snel Melrose. Een mooi dorpje. Tijd voor koffie en boodschappen. De espresso smaakt zoals je hoopt en het blijft leuk om als klein mager mannetje ook bij het tweede kopje koffie een stuk taart te bestellen ;-)
Verder richting Kelso. Ook nu weer weinig vlak, maar ook weinig steil. We fietsen vandaag gemiddeld een hoog tempo. Verder opvallend: twee keer kilometers langs een oude kasteelmuur. Bij de eerste houden we nog een ingelaste horecastop. Door de heuvels met vooral gele korenvelden en strobalen fietsen we verder. Eindelijk weer eens goed weer om te picknicken.

En dit noemen wij een broodje hamburger.

Dan nog ruim een uur naar de camping. Meer dalen dan klimmen, maar natuurlijk (?) ligt de camping bovenop de heuvel. Die zijn hier overigens niet zo hoog meer. En dan weer koffie zetten, tent opzetten, douchen en pasta met tonijn eten. Eén van de weinige of misschien wel de eerste? keer dat we buiten eten en buiten ons afzakkertje nemen.

Een heerlijke fietsdag. Weliswaar een paar spatjes bij het wakker worden, maar verder alleen bewolking en, vooral later op de dag, veel zon. Omdat we niet zo'n lange fietsdag hebben gepland wachten we tot Eljer en Jilke wakker zijn voor we opstaan. Half acht dus. Dan ons normale ritme: ik kleed me aan en was me, kleed de jongens aan en poets hun tanden en ruim hun slaaptent op, terwijl Hanneke ondertussen onze slaaptent opruimt en ontbijt maakt. Dan alles inpakken en afbreken, waarbij zeker Eljer steeds meer echt helpt. Tentstokken in en uit elkaar zetten en de binnentent los- en vastklikken gaat steeds beter, net als de haringen op de goede plek neerleggen.

Niet alle fietspaden worden even goed onderhouden: soms lijkt het alsof je door de jungle fietst.

Een relatief snelle eerste pauze vandaag: een uurtje fietsen door een heuvelachtig landschap naar Berwick-upon-Tweed. Een stadje met een paar mooie (spoor)bruggen. Een tweede Engels ontbijt in een tentje waar waarschijnlijk maar zelden toeristen komen, maar de kwaliteit van het ontbijt een 10 scoort. Ook zit er vlakbij een grote supermarkt. Altijd fijn: die hebben hier Leffe blond; lekker als afzakkertje vanavond. Maar voor het zover is nog even een laatste keer een stukje Schotland deze reis. De laatste kilometers en overnachting van gisteren waren al in Engeland.
Volgens ons boekje gaan we nu één van de mooiste stukken route van het hele pad fietsen, maar is het alleen bij droog weer te doen. Beiden onderschrijven we gedeeltelijk. Het eerste stuk is onverhard met een paar heel lastige klimmetjes (lees: doorslippende wielen). Daarna kilometers asfalt van goede tot slechte kwaliteit en dan nog een paar kilometer graspad. Dit alles door een ''grassig'' kustlandschap, met links van ons de zee.

Misschien geen goed fietspad, maar wel ontzettend mooi!

Aan het einde van het graspad picknicken we, waarbij we het zo doen dat Hanneke en ik op het kleed onze broodjes eten. Ondertussen zijn de jongens lekker aan het spelen en na afloop als we weer fietsen eten zij hun broodje in de fietskar. Dan nog zo'n anderhalf uur fietsen over voornamelijk zeer rustige asfaltwegen. Wel nog een paar pittige, maar korte, klimmetjes en afdalingen. Ver links van ons de oceaan, om ons heen heuvels met veel graan en weilanden met grote bomen.

Later weer gewoon over de weg.

Een camping vinden kost wat meer moeite en kilometers dan gedacht. De eerste camping heeft geen voorzieningen en de tweede is vol. De derde eigenlijk ook, maar voor fietskampeerders die maar één nachtje blijven maken ze gelukkig wel een uitzondering. Tot vreugde van Eljer en Jilke is er ook een speelplek.
Op de camping blijkt ook waarom ik het laatste half uurtje wat schakelproblemen had: mijn versnellingskabel is half doorgesleten. Geen idee hoe dat kan of waar dat gebeurd is. Hopelijk vinden we morgen een fietsenmaker, maar in het uiterste geval zet ik mijn voorblad op het middelste blad en zal dan bij het klimmen echt moeten afzien. Verder een avond als vrijwel alle anderen: douchen, koffie, eten, koffie, mannen naar bed, drankje en hapje en dan ook zelf de slaapzak in. We komen, ondanks de inspanning, waarschijnlijk erg uitgerust thuis. Een uur of acht, negen slaap per nacht haal ik thuis maar zeer zelden.

Strakblauwe lucht als we opstaan. Het belooft een warme dag te worden. Die belofte houdt overigens niet de hele dag stand: na de eerste pauze is het flink afgekoeld en een stuk bewolkter geworden. Nog steeds heerlijk fietsweer overigens! En ondanks dat we dicht langs de kust fietsen staat er weinig wind.

De oceaan is vaak erg dichtbij vandaag.

Om negen uur fietsen we de camping af en navraag leert dat we zo'n 60 kilometer moeten fietsen voor de dichtsbijzijnde fietsenmaker. Wel zit die gelukkig maar een heel klein stukje van onze route af. In de eerste kilometer zitten drie steile klimmetjes, maar verder kan ik gelukkig op het middelste blad blijven rijden, zodat ik amper hoef te schakelen op het voorblad. Een licht glooiend landschap met veel heggetjes en graanvelden en soms een dorpje. In Embleton prima cream tea en een kleine supermarkt. Alleen lekkere ontbijtbroodjes voor morgenochtend scoren lukt niet.
Dan nog zo'n 30 kilometer naar Amble waar de fietsenmaker zit. We fietsen nu over het algemeen veel dichter langs de kust. Mooie rotsformaties. Wat ons boekje niet zegt is dat er ook een heel lastig stuk graspad op de route zit waarbij onze gemiddelde snelheid flink daalt. Niet dat dat erg is: we hebben tijd genoeg vandaag en weten dat de fietsenmaker tot vijf uur open is en reparaties doet. Het industrieterrein waarop hij zit is zo gevonden, het pand zelf iets lastiger. Ook de fietsenmaker snapt niet hoe de versnellingskabel zo heeft kunnen slijten, maar het vervangen kost letterlijk minder tijd dan het beleggen van onze broodjes ham. Onze picknick start dus terwijl mijn fiets alweer gerepareerd is.

Picknicken bij de fietsenmaker.

Fijn: alle versnellingen doen het weer! Nog minder dan een uur naar de camping over vrijwel alleen maar fietspad. Vaak asfalt, soms gravel. Langs de kust, door een begroeid duingebied met nauwelijks hoogtemeters. Een nieuw hoogtepunt van onze fietsvakantie.

Verder door de duinen.

De camping is een erg primitieve: geen douche, een dixie als WC, maar wel erg mooi en ruim opgezet. Terwijl de mannen nog slapen in de kar zetten wij een kopje oploskoffie en bouwen daarna samen met de net wakker geworden Eljer de tent op. Als Jilke ook wakker is lopen we nog even naar de zee, maar het begint hard af te koelen.

Ook hier weer even naar het strand.

Toch halen we een ijsje bij de net passerende ijscoboer. Daarna starten we al snel de brander voor onze laatste avondmaaltijd: de laatste reserve-spagheteria. Die gaan we natuurlijk niet mee terug naar huis nemen, maar eten we hier op. Wel met wat extra ingrediënten en een toetje. Eljer en Jilke vallen voor het eerst in tijden niet direct in slaap als we ze in hun slaapzak leggen, maar horen hoe wij chips en bier openen.

De laatste dag van de vakantie; zo voelt het althans, want vanaf de boot is het toch vooral zo snel mogelijk naar huis fietsen. Engeland doet er alles aan om ons te overtuigen nog eens terug te komen: blauwe lucht, amper wind en zeer zonnig als we opstaan. Hoewel het later iets bewolkter wordt en wat afkoelt (of ligt dat aan het pauze houden?) is het perfect fietsweer vandaag. Om zeven uur staan we op. Hoewel we tijd genoeg hebben willen we toch niet te laat vertrekken. En zo fietsen we om negen uur de camping af. Eljer en Jilke lijken minsens net zo hard te genieten van de vakantie als wij en springen nog steeds enthousiast in de kar als we vertrekken. De fietstassen vandaag iets anders ingepakt dan de rest van de reis, zodat de meeste op de fiets kunnen blijven zitten als we aan boord gaan en niet mee hoeven naar de toch wat krappe kamer. De eerste kilometers zijn niet heel interessant. Veel tussen hoge groene heggen en industrie. Soms overigens een paar verrassend mooie stukjes langs een riviertje of zo. Regelmatig wat heen en weer terug steken en op die manier komen we amper of niet langs drukke wegen te rijden. Veel fietspad vandaag.

Zeker later veel afwisseling op de route. Hier langs gekleurde strandhuisjes.

Op een gegeven moment komen we bij de zee en verlaten die daarna amper meer. Na 30 kilometer Blyth. Tijd voor koffie mét. Citaat van Hanneke in de koffietent tegen Jilke: als je nu je donut niet opeet krijg je straks geen sla meer... We houden de koffiestop bewust bij een grote supermarkt, zodat we gelijk lunch voor straks, ontbijt voor morgen en nog wat typisch Engelse keukeningrediënten voor thuis kunnen kopen. De cassiere moet lachen als we het restant van onze ponden inleveren en de rest pinnen.
Verder langs de kust. Soms door de duinen, soms over drukke boulevards, maar eigenlijk is er constant wat anders te zien: vuurtorens, gekleurde strandhuisjes, kastelen of grote balonnen.

Het kasteel bij het begin van Hadrian's Wall.

Bij Tynemouth volgen we de monding van de rivier richting ferry. Die vinden we zonder problemen en om een uur of kwart over twee zijn we er. Vrijwel direct mogen we inchecken en aan boord (na een stel motorrijders zijn we de eerste die de boot oprijden), dus onze broodjes zalm voor de lunch eten we maar op de kamer aan boord op. Dan naar het dek. Voordeel als je vroeg aan boord bent: er zijn nog stoelen op het zonnedek beschikbaar. Lekker een, veel te duur, biertje doen. Het gevoel van: het zit erop. Het was een prachtige tocht met heel veel hoogtepunten: Arran, de westkust, Oban, Glencoe, ons bezoek aan David, Wendy en Hannah en een aantal kustpaden aan de oostkust schieten me als eerste te binnen. En verder heel opvallend: geen enkele lekke band deze reis, Vooral voor de fietskar is dat heel bijzonder als je kijkt naar het aantal kilometers slecht asfalt en gravel. De as is dus écht goed rechtgezet op dag 5.
De jongens spelen nog een tijdje in de ballenbak, we eten een hamburger en kopen twee flessen whisky voor thuis. Ik ben nu eenmaal gevoelig voor aanbiedingen ;-) En laten we eerlijk zijn: als whiskyliefhebber ruim drie weken naar Schotland zonder een fles te kopen is toch ook niet geloofwaardig? Dan nog een tweede keer douchen en met z'n vieren in twee stapelbedden slapen. De laatste echte nacht van de vakantie.

Gekke bekken trekken bij het ontbijt.

Half acht Nederlandse tijd op. Ontbijten met zelfmeegenomen broodjes en een kop koffie en dan nog even naar de ballenbak.
Om iets over tienen fietsen we van de boot af. Vrij warm, maar heerlijk fietsweer. De kilometers vliegen voorbij. De duinen op het eerste stuk blijven mooi, net als de landgoederen daarna. Horeca in Lisse. Lekker. In Leiden gaat het opnieuw mis: routebordjes ontbreken of verwijzen naar andere nummers dan bij ons op de kaart staan. En zo komt het dat we over Zoetermeer naar huis fietsen. Ook hier mooie kilometers en achteraf nog korter ook; een meevaller dus. Horeca in het oude centrum. Meer schranzen dan borrelhapjes eten.

Nog een laatste hoogtepunt: ons eigen Rotterdam binnen fietsen!

Om iets over vijven fietsen we Rotterdam en even later onze eigen straat binnen. Het laatste hoogtepunt van een prachtige fietstocht!

Terug naar fietsvakanties.

Terug naar de startpagina.