Jebel Saghro (een wandeling in Marokko)

Inleiding:

Hieronder het verslag van onze wandeling met een gids en bagagevervoer per muildier in het Jebel Saghro gebergte in Marokko. Wij maakten daar een tocht rond Kerstmis 2000. Een gebied zonder auto's, elektriciteit of echte dorpjes maar met kale bergen, hoogvlaktes en schitterend wandelweer. Kortom: een echte aanrader voor iemand die eens wat anders wil doen dan met de familie rond de Kerstkalkoen gaan zitten. En omdat de bagage vervoerd wordt, de gids de weg weet en de verzorging perfect is, is deze wandeling ook heel goed te doen voor de wat minder fanatieke wandelaar.

Het is gelukt: we zijn met vakantie tijdens de Kerst! Zo om een uur of negen eerste Kerstdag staan we op en om 12 uur zijn we op Schiphol. Twee uur wachten op een vliegtuig. Gelukkig kun je sinds de laatste verbouwing van de luchthaven eindelijk lekkere broodjes kopen. Dan met Air Maroc naar Casablanca. Daar zouden we 40 minuten moeten wachten op een aansluitende vlucht. Helaas: we gaan pas met het volgende vliegtuig, dus vijf uur wachten. De bank is dicht, Marokkaans geld is niet (legaal) te krijgen in Nederland en Mastercard accepteert men niet.... Gelukkig hebben we nog wat chips en één flesje drinken.
Rond middernacht arriveren we dan toch in Marrakech. Daar staat niemand op ons te wachten. (Logisch; we werden een vliegtuig eerder verwacht). Gelukkig hebben we een telefoonnummer van de reisorganisatie in Marokko en na wat hulp van een douanebeambte lukt het te bellen.
Nog een half uurtje laten zijn we dan toch in hotel Ali (matige douche, zacht bed) en na snel een broodje bij de naastgelegen bakker te hebben gehaald, gaan we rond één uur slapen.

Ons Kerstontbijt bestaat uit lekker vers brood met gebakken ei en uit wachten. We zouden om 8 uur opgehaald worden, maar om kwart voor negen toch maar weer eens gebeld. Het bleek dat de mensen die ons op zouden halen ook in het hotel zaten; ze zagen ons alleen aan voor Spanjaarden.... Enfin, er moesten nog wat boodschappen gedaan worden en even later zijn we onderweg. Met z'n vijven in een busje en rijden maar. Marrakech en omgeving zijn rood/bruin/roze gekleurd, maar de kleuren zullen in de loop van de dag steeds veranderen. De huizen blijven echter hun schutkleur behouden: soms zie je de dorpjes pas als je er doorheen rijdt. De huizen zijn duidelijk gebouwd met de plaatselijk aanwezig grondstoffen.
Vlak voor de besneeuwde bergtoppen van het Atlasgebergte stoppen we voor de lunch. Het is Ramadan, dus wij, drie toeristen, zijn de enigen die eten en/of drinken. Stoofpotje, heerlijk brood en erg zoete muntthee. Een gebruikelijke Marokkaanse maaltijd.
Na de hoogste pas verdwijnen de souvenirshops en langzaam  verandert de omgeving in een woestijn. We zien dan ook dromedarissen (kamelen komen alleen in Siberië voor!) en zandstormen. Soms waaien de fietsers zelfs om.
Tegen de avond stoppen we in een flink dorpje bij een restaurant. Iedereen krijgt daar eten voor zich (linzensoep, pannenkoekjes, gekookte eieren enzovoorts) en op een gegeven moment begint iedereen te eten. Niet allemaal tegelijk want men verschilt duidelijk van mening over wanneer de zon onder is en  men dus mag beginnen met eten. Leuk om mee te maken, zeker omdat we de enige toeristen zijn en dit dus niet in scène gezet is.
In het donker rijden we nog een uurtje en zijn dan op de eindbestemming: een groot huis in een klein gehucht. We komen in een grote kamer te liggen in dit Berberhuis (Gite d'etappe) en al snel zitten we weer aan de muntthee en nog later aan ons avondeten: stoofpotje met brood. Hoewel het wel nooit mijn favoriete eten zal worden smaakt het zeker niet slecht. Bij kaarslicht (om negen uur 'stopt' de stroom) eten we af, poetsen we onze tanden, maken gebruik van het Franse toilet en gaan slapen.

Na een prima nacht slapen worden we om acht uur gewekt. Na ontbijt, met zowaar gewone thee zonder suiker, pakken we de dagtas in. De rugzakken en andere spullen worden namelijk vervoerd op muildieren. Samen met Assou (spreek uit: Azu), onze gids voor deze week, gaan we op stap. De twee dieren en hun beide begeleiders volgen later, maar zij zullen een andere route nemen. Ons eerste stuk loopt vlak, maar na een half uurtje begint het klimmen. We lopen door een kaal rotsig gebied, met hier en daar een verdwaald plantje en af en toe een schaaps- of geitenkudde met een herder. Verder zien we geen menselijke aanwezigheid. Heerlijk! Het pad is redelijk goed te volgen en niet echt zwaar. Jammer dat de zon aan 'de verkeerde kant' staat; niet echt fotografeerweer, tenzij je omkijkt: je kunt dan kilometers ver kijken. Af en toe houden we een korte stop voor een slok water en wat nootjes. Wel opletten dat je uit de wind kunt zitten, want er staat een gure wind. Het laatste stuk naar het kampterrein lopen we samen met de drijvers en na het afladen van de dieren wordt er een lunch voor ons gemaakt: salade met brood en fruit na. De rest van de middag brengen we door met luieren in de grote tent en het opzetten van onze eigen tent (beter gezegd: de tent van Dave en Karin; die van ons is pas geleden in Engeland 'overleden') en wat rond lopen. Doordat de wind nog steeds vanaf de Hoge Atlas komt en we erg hoog zitten, ligt de temperatuur maar net boven nul en sneeuwt het zelfs een paar minuutjes. Het avondeten bestaat weer uit stoofpotje en na het eten kletsen we nog wat, drinken een kopje oploskoffie (weer eens wat anders dan zoete muntthee) en gaan vroeg de tent in. Het zal een erg koude nacht worden, maar gelukkig neemt de wind snel af.
		Een ontmoeting met een herderin.

We slapen flink uit en bij het opstaan merken we het al: dit gaat een mooie dag worden. Blauwe lucht, zon en geen wind. We ontbijten lekker buiten en daarna gaan we met z'n drieën rustig op pad. We gaan in eerste instantie in een niet al te hoog tempo omhoog. Tot we bij de hoogste top in de omgeving aankomen: dan gaan we echt klimmen; soms hebben we zelfs onze handen nodig. Bovenop houden we een lange pauze en zien diverse groepen lopen. Toch niet zo heel bijzonder om in dit gebied een trekking te lopen, blijkbaar.... Na een lastig stuk dalen (ik zal wel altijd liever klimmen dan dalen) verandert het landschap: de omgeving wordt veel donkerder van kleur. En in korte broek, soms door de sneeuw, dalen we langzaam verder. We komen aan de rand van een kloof, waar allerlei zeer oude vulkanische activiteiten zichtbaar zijn. Oude lava en grote basaltblokken. Waarschijnlijk zal IJsland er op den duur ook zo gaan uitzien. Langzaam lopen we het dal in. Ver beneden ons zien we de grote tent al staan. En we blijven genieten: wat een mooi landschap! Beneden wacht de lunch, brood met salade en een sinaasappel, op ons en verder is het weer een beetje niks doen, lezen en schrijven. Voor het diner nog de tent opzetten en dan is het tijd voor couscous met groente en vlees. Dit vlees is vrij taai en wordt ongekoeld vervoerd. Je moet niet echt een voedselfobie hebben als je hier wilt wandelen. Er wordt bijvoorbeeld gezegd dat je alleen flessenwater mag drinken. Dat doen we dan ook trouw, alleen: alles wat je hier eet wordt gewassen in bronwater... En ook wassen en/of tandenpoetsen doe je met bronwater. Douchen is er heel de week niet bij. Maar als je dit allemaal geen probleem vindt kunnen we alleen maar zeggen: ga wandelen in Marokko! Na het eten drinken we nog wat oploskoffie en een apfelcorn (de gids wil wel, de drijvers zijn duidelijker wat strikter in hun Moslimgeloof) en weer vroeg naar bed. Gelukkig is het wat minder koud deze nacht.
		Hanneke en Jan op het hoogste punt van de wandeling.
		Ons kampeerplekje voor deze nacht.

Een erg warme dag vandaag en in T-shirt (en al heel snel gaat ook de korte broek aan) breken we de tent af en ontbijten we. Het eerste gedeelte van de wandeling gaat weer omhoog en vervolgens lopen we kilometers lang langs een rivierbedding. Erg relaxt lopen. Nog later lopen we zelfs op een brede, onverharde weg, dus kunnen we eindelijk eens naast elkaar lopen. Het landschap is toch weer heel anders de voorgaande dagen. Iedere dag zie je de kleuren in het landschap veranderen.
De eerste pauze nemen we bovenaan een 'dorpje' en daarna lopen we, over een keienveld, naar beneden. Weinig hoogteverschillen, maar erg warm. Zo lopen we een paar uur in een hoog tempo tot we stoppen voor de lunch. Op ons verzoek lopen we wat langere routes (een paar uur bij de tent zitten vonden we wat saai) en daarom eten we nu onderweg. Uit de rugtas van Assou komt brood, smeerkaas, gekookte eieren, ui, tomaat, komkommer en sardientjes. Uitgebreid en lekker.
Langs een vrijwel droge rivierbedding, met hier en daar een (dadel)palm, bereiken we een heel klein dorpje, waar we aan de rand kamperen. Onze gids probeert hier de jeugd nog te overtuigen geen troep weg te gooien, maar erg veel indruk maakt dit niet, denk ik. Hij geeft overigens wel zelf het goede voorbeeld en raapt onderweg regelmatig rondslingerend afval op. Hij is een echte natuurliefhebber en kent werkelijk alle planten en dieren die we zien bij de (Franse) naam. En omdat die vaak vrijwel hetzelfde is als de Latijnse weten we ook zeker dat hij niet zomaar iets zegt, maar het ook echt weet. Kortom: een fantastisch gids, die bovendien z'n talen spreekt en ook nog erg aardig is. We hebben heel veel geluk met Assou gehad.
Om kwart over drie arriveren we bij de grote tent en krijgen direct weer een paar kopjes muntthee aangeboden door onze twee begeleiders. Vervolgens zetten we de tent op en slenteren wat door het dorpje. Ze verkopen zowaar flessenwater (drie keer zo duur als in Marrakech), dus we hoeven onze zuiveringstabletten nog steeds niet te gebruiken.
Het avondeten bestaat uit soep, spaghetti en weer een sinaasappel. Normaal eet ik die eigenlijk nooit, maar hier zijn ze heerlijk zoet en eet ik er iedere dag een stuk of vier. 's Avonds nog wat kletsen met de gids en voor tien uur naar bed.

Om acht uur staan we op en een uurtje later zijn we weer onderweg. Opnieuw een warme dag, zodat we proberen zoveel mogelijk in de schaduw te lopen. Verder vandaag weer een makkelijke, lange etappe. De route loopt vrij horizontaal en we hoeven niet veel hoogtemeters te maken. De muildieren lopen dezelfde route, iets wat we deze reis nog niet eerder hadden meegemaakt. Wel opletten dat je ze voorblijft: anders is het stof happen. Een groot voordeel is wel dat we nu weer onderweg lunchen. Lekker zittend in een amandelboomgaard wordt ons salade met brood en muntthee voorgeschoteld. Via een heel breed pad verlaten we het dorpje en gaan verder door een kloof. Onderin een smal stroompje en links en rechts steile lavawanden. Erg warm en mooi om hier te lopen. Ons eindpunt ligt in een vrij groot dorpje, waar men zelfs elektriciteit en een auto heeft. Er staan meerdere groepen aan de rand van het dorp, dus wij kamperen er middenin. En direct staat er weer thee en koekjes voor ons klaar. De verzorging tijdens deze reis valt maar met één woord samen te vatten: uitmuntend! Heel veel lekkers (koekjes, gedroogd fruit, cakejes, muntthee enzovoorts) en prima maaltijden. Een aanrader op zo'n manier te reizen. Na IJsland en de Jotunheimen de mooiste tocht die we tot nu toe gemaakt hebben. En omdat onze bagage vervoerd wordt, is het ook nog erg relaxt. Soms lijkt het net een echte vakantie... We lopen wat rond door het dorpje, kijken toe hoe de mensen houtskool maken (soms mag je dan wel foto's van de mensen maken en even later gebaren dezelfde mensen dat het weer niet mag) en als de herder, tegen zonsondergang, met haar geiten en schapen terugkeert, wordt het tijd om te gaan eten. Het smaakt weer bijzonder lekker deze avond. Jammer dat ik nog steeds niet in vloeiend Berber (de taal die onze begeleiders spreken) kan zeggen: het eten smaakt erg goed. Aan het einde van de vakantie lukt dit overigens wel redelijk. Nog een slokje apfelcorn en dan maar weer slapen.
		De muildieren lopen vandaag dezelfde (makkelijke) route.

Zoals iedere morgen worden we om acht uur gewekt en lopen we om een uur of negen. Het is weer een warme dag, maar gelukkig wel wat minder heet dan gisteren. De mouwen van het T-shirt wat ik aan heb zijn alleen wat korter, dus ik krijg mooie rode bovenarmen. Een lange route vandaag. Onze gids heeft heel goed begrepen dat wij van wandelen houden en dus lopen we veel langere routes dan gepland was. Zijn we tenminste niet om twee uur bij de tent. Het eerste stuk van deze dag is de tocht een makkie: een onverharde weg met vrijwel geen hoogteverschillen. De bergen lijken zelfs te gaan verdwijnen, maar op een gegeven moment slaan we af en zullen we de rest van de dag weer volop klimmen en dalen. Af en toe zien we een 'verdwaalde' Berber en/of herder, maar verder komen we niemand tegen.  We lunchen weer met z'n vijven, bij een bron, en daarna is het nog twee uur klimmen en dalen, met op de achtergrond de Hoge Atlas, naar het kampterrein. Daar blijken weer meerdere andere groepen te staan. Maakt niet uit; we eten gewoon in de grote tent. Hanneke heeft wat last van haar darmen, dus die geniet wat minder van de rijst met saus. En voor het eerst in 25 jaar slapen we tijdens de oud- en nieuwviering.
		Prachtige avondlucht.

We brengen onze Nieuwjaarsdag dus niet door met familiebezoek dit jaar. Dit bevalt overigens zo goed, dat we direct al plannen maken voor volgend jaar (Mali?). Voor de laatste keer deze reis pakken we de dagtas in en geven de overige bagage mee aan de muildieren. We ontbijten in de schaduw en merken al dat het niet echt heet zal worden deze dag. Geeft niets: dat loopt wel zo prettig. Met z'n drieën wandelen we door een vrijwel leeg landschap; roze gekleurd en op de achtergrond besneeuwde bergtoppen en daarboven een strak blauwe lucht. Genieten! Een korte stop voor water, nootjes, cake en een sinaasappel en dan zien we ons eindpunt al liggen. Het blijkt een dorpje te zijn, vlakbij de plaats waar we op de heenweg de 'Ramadansoep' gegeten hebben. Toch is het verder lopen dan we in eerste instantie dachten. Na het eerste dorp volgt namelijk een akkergebied (met o.a. rozen om rozenwater van te maken) en pas in het tweede dorpje moeten we zijn voor de Gite d'etappe. We krijgen thee met dadels (moet je die allemaal op eten, of er juist een paar over laten; wat is nu beleefd??) en wachten op de drijvers. Die blijken in een andere Gite d'etappe te zitten, dus verhuizen wij ook daarheen. Na de lunch lopen we in een half uurtje naar het stadje en slenteren daar wat rond. Assou koopt vlees, we drinken wat en hij regelt vervoer voor de volgende dag. We zouden namelijk oorspronkelijk nog een dag wandelen, maar het leek ons leuk om ook een dag in Marrakech door te brengen. Als alles geregeld is gaan we terug en net voor het donker zijn we op onze slaapplaats. Voor de laatste keer bereiden de twee Berbers ons avondeten. En inderdaad: soep, stoofpotje (met couscous en geitenvlees deze keer) en bananen (in plaats van sinaasappels) als toetje. Na het nemen van een warme douche (!), waarbij de ketel nog gestookt wordt op houtvuur, gaan we weer vroeg naar bed.
		Kalaa Mbouna in het avondlicht.

Hanneke is jarig vandaag, maar merkt daar niet echt veel van. Wel is het de eerste keer van haar leven dat ze 's avonds op haar verjaardag op een terrasje zit!
Na het ontbijt, vettige pannenkoeken en thee, stappen we in een landrover. Natuurlijk nemen we eerst nog afscheid van onze muildierbegeleiders en daarna begint de urenlange autorit naar Marrakech. Een mooie rit door een afwisselend veelkleurig landschap. Ook nu nemen we de hoogste pas door het Atlasgebergte weer.
Onderweg pikken we nog drie bekenden? van de chauffeur op en maken we een fotostop bij de grootste kasbah (een soort kasteel) van Marokko.
Zo rond half vier arriveren we bij hotel Ali en dumpen onze spullen op de kamer. We slenteren vervolgens uren door de stad, voornamelijk langs allerlei souvenirshops en dergelijke. Eten doen we op het grote plein, midden in de stad, wat op een paar honderd meter van het hotel vandaan ligt.
We gaan niet te ver weg, want we hebben om half negen met Assou afgesproken, om hem gedag te zeggen en onze vliegtickets weer terug te krijgen. Als dit allemaal gelukt is lopen we nog een kort rondje door de stad en gaan dan terug naar onze kamer. Even rust aan je hoofd. 
Nog een rondje door 'tourist-area' en dan weer vroeg naar bed.

De dag in Marrakech. Tja, Marrakech: de stad van de souk, hennahanden, heel veel muildieren met kar en allerlei lading, verdwalen, de weg terug vinden, souvenirs kopen (na heel veel afdingen), op straat eten, moskeeën, bedelaars, heel veel toeristen en verkeer. Maar ook: slangenbezweerders, aapjes (in veel te kleine kooien), kramen met roofvogels, schildpadden of kameleons als klantenlokkertje, heel veel vriendelijke mensen en 's avonds op het grote plein bij één van de vele kraampjes eten. En ook nog: heel veel inventieve manieren om geld te verdienen, zoals: hengelen naar een fles limonade, boksen of acrobatiek. Kortom: een stad, maar niet één zoals zo velen.  En de enige plaats waar je wat rust kan vinden is je hotelkamer. Die zoeken we dan maar vroeg op, want de volgende morgen zullen we al om vijf uur gewekt worden.
		Het grote plein van Marrakech.

Om kwart voor zes worden we gewekt door onze chauffeur (ik had hem de vorige avond voor de zekerheid maar ons kamernummer doorgebeld). Het hotel was ons vergeten wakker te maken... Snel alles ingepakt,  naar het vliegveld en inchecken op het chaotische vliegveld van Marrakech.
Na twee erg rustige vluchten arriveren we rond half twee op regenachtig Schiphol. En toch is het weer prettig om thuis te komen!

En hiermee kwam er dus ook aan deze vakantie weer een einde. Zoals je wel begrepen zult hebben, hebben we erg genoten van deze wandeling. Erg relaxt door de goede verzorging en het vervoer van de bagage per muildier. En vooral een succes door het fantastische landschap en onze geweldige gids Assou. Mocht je ooit willen gaan wandelen in Marokko: we hebben z'n (mail-)adres!

Terug naar hikes buiten Europa.

Terug naar (wandel) vakanties.