het Marskramerpad (LAW 3)

Inleiding:

In het vroege voorjaar van 2010 zijn Hanneke en Jan begonnen met hun wandeling van het Marskramerpad. In 2012 ronden ze het pad af. Hieronder volgt het reisverslag van die vijf etappes waarin van Scheveningen naar Bad Benthem werd gelopen.

Een vreemd wandelweekend. Beide dagen lopen we met z'n vieren, maar alleen Sven en ik kamperen ook. Zaterdag gaan Hanneke en Sophie mee wandelen en zondag doen Mark en Jolanda dat. Eigenlijk wilden we een weekendje sneeuwschoen wandelen in de Ardennen, maar bij gebrek aan sneeuw kiezen we toch maar voor het Marskramerpad.

Startpunt Scheveningen

Startpunt Scheveningen voor koffie met appeltaart. Een koude wind, maar verder prima wandelweer. Snel op pad dus. Den Haag is het grootste dorp van Nederland, maar zeker niet het lelijkste. Het Vredespaleis, Binnenhof of Lange Voorhout; je komt er allemaal langs.
Via parken en landgoederen verlaten we Den Haag. Een bekend stukje route; een paar maanden geleden liepen we hier ook met onze vader-kindwandeling. Net als toen ook nu weer een stop bij Van der Valk.

Den Haag is de stad van de vrede.

Via rijk Wassenaar lopen we verder. We laten de dames achter. Zij gaan met de bus naar huis en wij lopen landgoed De Horsten op. Alweer een hoogtepunt.

Sophie en Hanneke op één van de landgoederen.

Snel daarna Voorschoten. De Voorstraat is een plaatje met al die gekandelaberde lindes. Alleen jammer van die geparkeerde auto's.

Sven in actie.

De camping bij de jachthaven is dicht. Toch maar daar ergens de tent opgezet. Niet veel voor het donker staan we en zitten aan de oploskoffie. Na de spaghetteria en oploskoffie volgen bier, chips, whisky en worstjes. In de tent wordt het niet donker: de buitenlamp van het gebouwtje waar we achter staan schijnt de tent in. Afbreken en ergens anders opzetten is te veel moeite.

Een zeer koude nacht. 's Morgens vroeg is het nog min vijf en de hele dag zal de temperatuur niet boven nul komen. Een grote binnentent en een niet-echte-winterslaapzak zijn dan niet zo'n sterke combinatie. Gelukkig is er altijd thee en oploskoffie bij het ontbijt.

Uitzicht bij de tent.

Een paar kilometer jaagpad en door een groengebied Leiden binnenlopen. Alweer zo'n prachtige stad. We lopen langs het station om Mark en Jolanda op te pikken. Die zitten natuurlijk bij de pas geopende Starbucks. Ook de taart smaakt daar erg lekker.

Leiden

Slingeren door het centrum en de stad uit. Helaas let ik niet goed op en moeten we een stukje teruglopen. Wel twee keer langs het hockeyveld. Maar goed overigens dat Sven oplette, want anders waren we zelfs weer terug op de route van vanmorgen gekomen. Niet snel daarna moet Sven het jammer genoeg voor gezien houden. Hij heeft te veel last van z'n blaar.

Jolanda en Mark in actie.

Met z'n drieën gaan we verder en al snel lopen we een graspad op. Geen idee waar het deze keer fout ging, maar aan het einde ligt een brede vaart en geen brug. We zitten een weiland te ver naar rechts. Twee kilometer terug, weiland opschuiven en weer twee kilometer terug. Voor de zekerheid nemen we nu het fietspad een stukje verderop.
We pakken de route weer op en even later lopen we Hoogmade binnen. Eindelijk tijd voor koffie; met een omelet deze keer. De wind trekt wat aan dus er gaat een extra laagje kleding aan. Uit de wind is het heerlijk en ik word zelfs bruin in m'n gezicht.

Tussen Hoogmade en Woubrugge

Woubrugge is ons eindpunt en de bus naar Leiden komt over één minuut. Da's mooi. Jolanda en Mark zetten me thuis af.

Vrij kort na de vorige sessie gaan Hanneke en ik drie dagen verder met het Marskramerpad. Een dag korter dan misschien logisch lijkt met Pasen, maar dat komt omdat we zondag in Amersfoort zullen eindigen en daar dan maandag mijn zusje kunnen helpen in haar net nieuwe huis.
Snel even brood gehaald en dan met de trein naar Leiden. Het is een puinhoop op het spoor en we eindigen met 20 minuten vertraging. De bus naar Woubrugge en dan wandelen maar. Veel wind, maar verder prima wandelweer. Soms in T-shirt en soms in fleece. Weinig horeca. Wel een mooie route; zeker het eerste stuk naar Papenveer. Een polderlandschap op z'n best. 

Jan in actie.

De kilometers daarna zijn wat saaier. Veel glastuinbouw en lange rechte polders. Een hele grote golfbaan staat nog niet op de kaart. De Sfeerstal wel. Daar eindelijk dan koffie met appeltaart. Hij scoort hoog in onze top 10.
Verder over vooral grasdijken. Een korte stop in Noordeinde voor de replica van de Lourdesgrot. Intrigerend. 

Bij de Lourdes-grot

Na Zevenhoven weer kilometers polder zonder al te veel bebouwing. Het groene hart is hier wel aanwezig. Net na Noorden (bijzondere plaatsnaam overigens) is een aantal weilanden gedeeltelijk onder water gezet. In de volgende versie van het routeboekje zal de route er ongetwijfeld doorheen slingeren.
Een patatje bij het bungalowpark voor we aan de laatste kilometers van vandaag beginnen. Bijna vooroorlogse prijzen. Nog een stukje grasdijk. De bewolking neemt toe en iets eerder dan gepland stoppen we. Een vlak plekje, redelijk uit de wind en uit het zicht moet je niet laten schieten.

Mooi plekje voor de tent.

Eten, oploskoffie en bier. En toch gaan we redelijk vroeg slapen.

Grijzere lucht en minder wind dan gisteren. Behalve een flinke bui halverwege de middag houden we het tot het eindterrein redelijk droog. 

Op één van de vele grasdijken.

Tijdens een andere bui zitten we aan de koffie in Breukelen. Van der Valk is hier een stuk sjieker dan een aantal jaar geleden.
Voor die tijd hebben we er al bijna een halve dagafstand op zitten. Veel rechte paden en meestal verhard. We zien bijna geen wandelaars of fietsers. 

Mooi licht in een mooie polder.

Wel veel ganzen, eenden, zwanen en bij Tienhoven ooievaars. De polder daarna is zoals we ze het liefste zien. Trekgaten, riet en moerasachtig. Dat blijft zo min of meer de hele dag.

Weinig planten ogen zo treurig als nat riet.

Nog een kop koffie in Tienhoven en dan de laatste kilometers naar Egelshoek. Daar staan een aantal kampen van HIT-Hilversum en kamperen we (dus) bij een heleboel vrienden en bekenden. Toch is het anders om geen onderdeel van het stafteam te zijn.

Uitzicht vanaf het kampterrein.

De kinderen amuseren zich, ondanks de vele regen, prima en gaan pas laat naar bed.

Veel regen vannacht, maar de tent lekt niet al te hard. Als we opstaan is het grijs, maar wel droog. 

Een gedeelte van het kampterrein.

Dat blijft vrijwel de hele dag zo. Alleen als we net op de zandverstuiving lopen giet het.
De route van vandaag hebben we een paar maanden geleden al eens in tegengestelde richting als NS-dagwandeling gelopen. 

Hanneke in regenpak.

De hele dag door bos en heide. Geen straf om hier nog een keer te lopen. Onderweg zien we bijna geen mensen; vreemd op zo'n mooie route.

De zandverstuiving.

Het eerste restaurant is open. Bij het tweede zitten ze, vanwege de Paasbrunch, helemaal vol. Het is geen weer om lekker in het bos te gaan zitten, dus stappen we flink door. Al voor half drie zijn we in Amersfoort. 

Vlakbij Amersfoort

We wijzigen onze plannen daarom. We gaan toch naar huis om alle natte en vieze spullen uit te trekken en drogen. Morgenochtend vroeg gaan we dan gewoon weer terug naar Amersfoort om te klussen. We eten nog even een hapje en gaan dan met de trein naar huis.

Deel 3 van de zomervakantie. Na een weekje wandelen in Zwitserland (afgebroken in Slovenië vanwege de hitte en daarom deel 2 en 3 van de vakantie) en drie dagen kanoën in de buurt van Nieuwkoop nu drie dagen wandelen op het Marskramerpad. We gaan verder waar we de vorige keer geëindigd zijn: Amersfoort. Precies een uur met de trein vanaf Rotterdam.
Ik blijf Amersfoort één van de mooiste steden van Nederland vinden en het leuke is: de route gaat weer door straatjes in de oude binnenstad waar ik nog nooit eerder ben geweest. De abrikozenvlaai op het grote plein smaakt ook al goed.

Amersfoort

De temperatuur ligt aan de hoge kant, maar gelukkig staat er regelmatig een zuchtje wind wat het toch redelijk aangenaam maakt. Later gaat het nog wat druppen, maar dat brengt eigenlijk meer ''plak'' dan verkoeling.
De eerste helft na Amersfoort is over het algemeen wat minder mooi. Veel lange rechte asfaltwegen met autoverkeer. Dat een gedeelte van de route anders loopt dan nog in het boekje staat aangegeven doet de route ook al geen goed.
Na het boerenterras (zelfbediening en geld in een potje achterlaten) voor een ijsje in Terschuur wordt het over het algemeen een stuk mooier. Vaak door bos en heide en grotendeels onverhard. Alleen de darren op een bepaald stuk maken ons gek, zeker als we dat stuk dubbel moeten lopen omdat we een markering hebben gemist en een stuk te ver zijn doorgelopen.
De Appelsche heide is, zelfs nu die amper bloeit, een hoogtepuntje.

De Appelsche heide

Bij Veenhuizerveld vinden we het mooi geweest. Omdat we willen douchen zoeken we een camping. Kost wat meer moeite en kilometers dan gewenst, maar een stukje van de route, zo'n beetje naast het Zuiderzeepad, lukt het toch. Drinken, douchen en eten. Lekker. 's Avonds nog wat nootjes en een klein beetje whiskey.

Acht uur op. Het is een stuk minder warm en zonnig dan gisteren. Lekker. Toch eindigen we weer op een camping. Niet alleen vanwege de douche, maar ook omdat we op de laatste 15 kilometer nergens water kunnen halen.

Boeren zijn aan het water geven.

De hele dag Veluwe en eigenlijk alleen maar onverhard. Bos, heide en zandverstuivingen wisselen elkaar af. Het eerste stuk naar Stroe is misschien niet het mooiste bos, maar toch mooier wandelen dan gisteren over het algemeen. Veel sporen en omgewroete stukken van en door wilde zwijnen. Die zien we overigens niet. Wel twee vrouwtjes edelherten. Verder vlinders, heel veel blauwe torren en Vlaamse gaaien en nog een heleboel andere vogels en insecten. Andere mensen daarentegen zien we niet of nauwelijks, behalve bij onze horecastops in Stroe en Kootwijk. Lunchen doen we met ons eigen brood en, later, alweer, kersen.

Op de zandverstuiving in de buurt van Stroe.

Hoog Buurlo is een pareltje met z'n schaapskooien. Aan de vergraste heide die we daarna bijna drie kilometer oversteken te zien, kunnen ze vast nog wel wat meer schapen gebruiken. Nog een paar kilometer bos en dan Hoenderloo.

Bloementijd.

Gelukkig ligt de camping maar een paar honderd meter van de route af. Ook nu weer tentje bouwen, douchen, relaxen en eten en drinken. Het begint even te regenen, dus het laatste deel van de avond brengen we, met een hapje en een drankje, in de tent door.

Zonniger en warmer dan verwacht, maar prima wandelweer. Zeker omdat we de eerste kilometers door het bos lopen. De kerk van Hoenderloo is een juweeltje.

kerk van Hoenderloo

Nooit geweten dat je buiten Limburg zoveel hoogtemeters kon maken in Nederland. Zelfs een ''graatwandeling'' lukt in dit deel van de Veluwe. Ook vandaag weer opvallend weinig wandelaars en fietsers, ondanks dat het vakantie is in Nederland.
Bij Beekbergen gaan we een klein stukje van de route af voor appeltaart en espresso. Dan verder door een vrij open gebied met maïs- en korenvelden. Ook heel mooi. En ook vandaag is de hoofdmoot onverhard.

Typerend landschap voor deze omgeving.

Een paar kilometer langs een smalle en later brede beek naar Klarenbeek en daar even wat eten. Dan nog een uurtje lopen naar het station. Oude beukenlanen en nog een laatste bos. Station Klarenbeek ligt echt in the-middle-of-nowhere. Enfin, een half uurtje later zitten we in de trein en kwart over vijf zijn we weer lekker thuis. Anderhalve dag wachten en dan lekker weer naar IJsland om daar deel 4 van deze zomervakantie te beleven.

Tegen de verwachting in lopen we deze zomer nog een stuk van het Marskramerpad. Eigenlijk hadden we in Moskou ''moeten'' zijn, maar vanwege de smog en rook is die trip niet doorgegaan. Last minutes naar andere steden boeken lukte ook al niet, maar thuis zitten wilden we zeker niet. Een paar dagen wandelen en aansluitend een weekendje Groningen zijn ook leuk.
De trein brengt ons in Klarenbeek. Perfect wandelweer: half bewolkt, ruim 20 graden en wat wind. Onze nieuwe camera (de vorige is kortgeleden overleden op IJsland) kunnen we gelijk goed uitproberen.

Op de zomerdijk van de IJssel.

Net als de vorige keer zien we de hele dag amper andere mensen. Vreemd, want de route is prachtig. Bos, weiland en akkerbouw wisselen elkaar af. De grasdijk, zomerdijk van de IJssel, tussen Appen en Wilp is een juweeltje. Jammer dat er een stukje privé is en je daarom om moet lopen.
In Wilp een heerlijk frietje en dan richting Deventer. Het pontje hebben we met het Hanzestedenpad al gedaan, dus nu pakken we de brug. We zijn de afgelopen tijd vaker in Deventer geweest, maar het blijft een mooie stad. De koffie met appeltaart smaakt er ook al prima.
We lopen aan de andere kant de stad uit. Soms mooi, soms wat minder. Stedenbouwkundigen hebben in de jaren 70 niet hun sterkste periode gehad. Na de stad weer veel onverharde wegen in typisch Sallands landschap. Mooi. Bij het Pipodorp drinken wij, net als twee andere wandelaars, nog wat. We vallen er uit de toon.

Een perfecte kampeerplek.

Nog een paar kilometer lopen tot we een tafel met stoelen bij iemand in de tuin zien staan met een bordje rustplaats. Een perfecte kampeerplek; dan maar iets minder ver lopen dan gepland.
Tentje bouwen, drinken en Hanneke prikt haar (bloed)blaren. Ik ben benieuwd of het lopen morgen gaat lukken. Het ziet er pijnlijk uit. Enfin, dat zien we morgen dan wel weer. Nu eerst een speciaal biertje.

Heerlijk geslapen. Het zal wat zonniger en warmer worden dan gisteren. Na het ontbijt gaat dan ook al snel de korte broek aan. De eerste kilometers naar Lettele gaan zeer gesmeerd en tot onze verrassing kunnen we daar zelfs nog wat boodschappen doen.

Geen autowasserette, maar een koeienwasserette?

Het landschap lijkt sterk op dat van gisteren op dit stuk. Mooi, maar toch weinig foto's gemaakt. In Okkenbroek een prachtig kerkje en koffie met appeltaart. Waarvan bestaat dat tentje? Zoveel wandelaars en fietsers zien we nu ook weer niet.
Dan een flink aantal overbruggingskilometers. Te recht, te saai en te veel asfalt. Gelukkig duiken we na een paar kilometer weer het bos in. De Bosschool ligt midden in het bos langs een provinciale weg. De route gaat over het schoolplein en door het tunneltje.

De heide bloeit.

Vrij snel daarna de Holterberg. De heide staat in bloei en de bosbessen zijn rijp. Zo zien we het graag. In de horeca is het druk. Eten is redelijk betaalbaar, maar de drankjes zijn absurd duur.
Dan weer door het bos. De laatste kilometers naar de Regge vooral langs gras en maïs, maar terecht dat het pad via de Regge naar Rijssen loopt. Het water is een plaatje. 

Langs de Regge richting Rijssen.

Helaas lopen we iets te lang door, waardoor we niet bij het water kunnen komen om er nog even in te gaan zwemmen. Door de veldflessen aan een touw te binden kunnen we ze nog wel vullen vanuit de Regge, dus zweet afspoelen lukt gelukkig nog wel. Anders hadden we natuurlijk altijd nog het vocht uit de blaren van Hanneke ;-)
Natuurlijk weer spaghetteria op het menu, maar wel met een blikje ananas als toetje. Na nog wat nootjes, een biertje en het spotten van een egel gaan we weer vroeg slapen.

Opgestaan en na nog een stukje langs het water te zijn gelopen gaan we naar station Rijssen. In een erg drukke trein gaan we richting Groningen om daar nog een luxe weekendje met hotel en restaurant ook de zomervakantie van Hanneke af te ronden. 

Nog een klein stukje lopen.

Bijna een jaar geleden dat Hanneke en ik samen hebben gewandeld. De komst van onze tweelingzoons Eljer en Jilke heeft in meerdere opzichten ons leven veranderd. Ze slapen nu echter een paar nachtjes bij opa en oma.
Al voor zeven uur staan we op en vanaf onze nieuwe woning in Park Zestienhoven lopen we naar de metro en op Rotterdam centraal nemen we de Fyra om zo in Rijssen te eindigen. De Fyra doet z'n naam eer aan en met vertraging arriveren we op Schiphol, waardoor we onze aansluiting missen en pas een uur later op de plaats van bestemming zijn. In het trein is het ontzettend druk vanwege het Dickensfestival in Deventer. Op het station pikken we er nog wat van mee. Ziet er goed uit.

koor op station Deventer tijdens het Dickensfestival

Om elf uur eindelijk de rugzakken op en lopen maar. Veel mooier weer dan opgegeven en ik loop zelfs een groot deel van de dag in alleen een shirt met lange mouwen. We slingeren door het boerenland en volgen al snel de Regge. Niet heel fotogeniek, wel lekker lopen.

De Regge

Het landschap inspireert de hele dag niet echt. Te veel rechte kilometers. Wel twee prima en spotgoedkope horecastops. Bij beiden zullen er niet veel andere klanten zijn vandaag. Maar goed: de biologische bruine boterham met oude kaas en later de friet smaken beiden zoals je hoopt.

Mooier weer dan voorspeld

Goed opletten dat je niet de LAW 12 volgt en door bossen en vooral akkers lopen we door tot het nagenoeg donker is. Als we de tent opzetten regent het voor het eerst vandaag. Weliswaar niet heel lang, maar toch jammer dat dit net op dit moment gebeurt.
Koffie zetten, eten, nog een keer koffie zetten en na nog een afzakkertje met wat nootjes duiken we om acht uur de slaapzak in. Tijd voor een hele lange nacht slapen.

's Nachts regent het af en toe, maar overdag blijft het nagenoeg droog; in elk geval tot ver in de middag als ik mijn dagboek bijwerk. Bij het opstaan constateren we dat we gisteren een klein stukje van de route zijn afgegaan en steken dus weer terug. Het eerste deel van de route vandaag is gelijk het mooiste. Door een natuurgebied en langs Twentse boerderijen.

Twentse boerderij

Verder vandaag weer veel vergelijkbare stukken met gisteren: lang en recht, beken, weilanden, eiken en boerderijen. In Zenderen is de horeca dicht, dus dan maar koffie in het benzinestation. Toch minder.
Pas om twee uur echte horeca: in Deurningen een lekker broodje, espresso en biertje. Snel weer verder: het wordt een lange dag vandaag, maar het is vroeg donker. Net als de rest van de dag zien we slechts een enkele andere wandelaar of fietser. Recreatiegebied Het Hulsbeek is een hoogtepuntje.

een grauwe dag

Dan nog een klein stukje tot Oldenzaal. Het is half vijf, bijna donker en Kerstmarkt. Wij lopen gewoon door en vullen nog even de veldflessen voor we net buiten de stad de tent in een beukenbos opzetten. Een stuk minder mensen dan gisteren zien de tent staan.
Het blijft gelukkig droog. Eten koken gaat dan toch net wat makkelijker. Verder hebben we nog een maar een heel klein drupje drank en een klein handje nootjes, dus maar weer vroeg slapen.

Elf uur slapen en in het donker om zeven uur 's morgens staan we op. Een lange dag vandaag. Niet zozeer qua kilometers, meer wel qua terugreis.
Net als de andere dagen van deze sessie blijft het grauw, maar valt er geen of nauwelijks regen. Een flinke meevaller als je de weersvoorspellingen mocht geloven. Het eerste stuk van de route is weer wat afwisselender, maar daarna volgen weer een hoop lange rechte kilometers. De horeca blijkt een boerderij te zijn, waar de koffiehoek gesloten is, maar we toch binnen mogen zetten en zelf koffie zetten op de benzinebrander. Toppie!

lekker wandelen

We wandelen Duitsland binnen. De grens ligt op een vreemde plaats lijkt het: een paar honderd meter voorbij een beek. Mogelijk is de loop van de beek in de loop van de tijd verandert? Landschappelijk verandert er verder niets.
Later lopen we door bos en bij Gildehaus ongemerkt nog redelijk wat hoogtemeters. Eindelijk horeca en appeltaart. Smaakt goed.
Dan nog een dik uur naar Bad Benthem. De plaats is nu uitgestorven, terwijl er elk jaar 100.000 bezoekers naar de burcht komen. Die ziet er trouwens indrukwekkend uit en is tevens het eindpunt van het Marskramerpad. Weer een pad afgerond.

Bad Benthem

We lopen naar het station, missen op een paar seconden de intercity en reizen daarom via Hengelo naar Boven-Hardinxveld om Eljer en Jilke op te halen. Onze conclusie is in elk geval: we kunnen het nog best samen wandelen!

Terug naar hikes in Nederland.

Terug naar (wandel) vakanties.