Een fietsvakantie met twee kleuters van Wenen naar Rotterdam (Limesroute)

Inleiding:

In de zomervakantie van 2016 hebben Hanneke en Jan, met in de fietskar de twee kleuters Eljer en Jilke, hun tweeling van toen net vier jaar oud, van Wenen naar Rotterdam gefietst. Ze volgden daarbij de Limesroute. Een makkelijke route langs Donau, Main en Rijn, met weinig hoogtemeters en, afgezien van de dagen in Nederland, vooral zon. Hieronder volgt het reisverslag van die vakantie.

Om half acht 's avonds moeten we de nachttrein van Utrecht naar Wenen hebben op onze eerste vakantiedag, dus tijd genoeg. En zo komt het dat we pas na de lunch de tassen aan onze fietsen hangen, Eljer en Jilke in onze nieuwe fietskar klimmen (de vorige is ''overleden'' na meer dan 5.000 kilometer trouwe dienst) en Hanneke en ik op onze Santosfiets springen. Wat een verschil met onze stadsfietsen deze vakantiefietsen. Of zoals we altijd zeggen: het kost wat, maar je hebt er wel wat voor!
Het streven is ook nu weer zo min mogelijk langs bekende knooppunten te fietsen en na de Algebrabrug zitten we al snel op toch weer een andere route dan de vorige keren dat we tussen Rotterdam en (richting) Utrecht fietsten. Qua wind en temperatuur is het perfect vandaag: de bewolking voorkomt dat het echt warm wordt. Erg veel kilometers over smalle fietspaden langs kronkelende watertjes, maar ook weilanden, natuurgebiedjes en dorpjes. Veel Groene Hart, weinig grote plaatsen.

Door het Groene Hart.

Eljer en Jilke slapen zowaar nog een tijdje in de kar en bij het wakker worden gaat het mis: Jilke plast in z'n broek. Een heel vriendelijke man neemt ze mee in z'n auto naar z'n huis 200 meter verderop, zodat wij daar de natte spullen even kunnen uitspoelen.
Een paar kilometer verderop bij een picknicktafel en fitnessapparaten stoppen we om de netgekochte kersen op te eten en de benen te strekken. De eerste 50 (!) kilometer zonder echte pauze zitten er dan al op. Nog ongeveer 20 te gaan. Utrecht via de Jaarbeurskant de stad in. Een prachtig vrijliggend fietspad langs het water brengt ons tot vlakbij het station. De gemiddelde snelheid lag vandaag zo hoog dat we nog bijna twee uur op de trein moeten wachten. Dan eerst maar friet op een terrasje.
De trein is op tijd, er gaan zo weinig fietsen mee dat onze kar gelukkig heel makkelijk past, want de kar wordt geteld als een fiets, maar is natuurlijk veel breder. We lopen naar onze slaapcoupé en al snel liggen de mannen in bed. Ze slapen niet gelijk, maar om een uur of negen vallen ze in slaap en liggen allebei tot de volgende ochtend in coma. Wij eten nog wat nootjes en drinken een cola om ook op tijd in het stapelbed te duiken.

Lekker slapen in de slaaptrein.

Redelijk goed geslapen en om een uur of zeven sta ik op. Achteraf een uur te vroeg: we hebben vanwege omleidingen en werkzaamheden een uur vertraging. Geen vijf kwartier, maar één kwartier op München om over te stappen. Gelukkig hebben we wel een zak krentenbollen van thuis meegenomen en kun je koffie en thee in de trein kopen, dus ontbijt schiet er niet bij in. In Salzburg hebben we slechts acht minuten om over te stappen. Twee keer met de lift, maar toch de trein gehaald. Alleen de fietskar is wat lastig: die past niet door de deur zonder hem in te klappen en eigenlijk moeten de fietsen worden opgehangen, maar mede dankzij een vriendelijke en behulpzame conducteur lukt het allemaal toch. En zo gaan we met ruim 200 kilometer per uur naar Wenen.

Het past maar net.

In Wenen verlaten we het station en fietsen richting centrum. Alle winkels zijn dicht en er is daardoor weinig verkeer. Een horecastop op een terrasje in een parkje. Het waait er erg hard, maar is lekker qua temperatuur en zonnig. Later vrij veel bewolking. Het eten op het terras is zeer matig, de witte wijn prima én goedkoper dan cola of sinas.
Via groen asfalt fietsen we richting Donaukanaal. De start van, voor ons, de Limes-route. We waren wel eens eerder een lang weekend in Wenen, maar herkennen helemaal niets. De stad ''pakt'' ons, helemaal in tegenstelling tot de vorige keer, totaal niet. Een prima fietspad langs het water. In tegenstelling tot wat verwacht weinig (leuke) horeca, maar wel heel veel andere fietsers. Van zwaarbepakt tot racefiets en alles daartussen. Het Donaukanaal gaat over in de Donau, maar verder verandert er niet veel. Blauw is de Donau nog steeds niet.

Wenen

Wel is de rivier veel breder en rustiger qua boten (in elk geval op zondagmiddag) dan verwacht. Het land links van ons ligt meters onder de waterspiegel. Nooit verwacht dat je in Oostenrijk zoveel land onder NAP (of heet dat heer NWP?) zou vinden. Ondanks de harde tegenwind houden we er nog een redelijk tempo in en eigenlijk zonder pauze komen we aan in Tulln, om daar op de camping te gaan staan. Niet echt goedkoop 33 euro voor een nacht. Het is inmiddels een uur of vijf als de tent staat, maar toch eerst even koffie met een stroopwafel en daarna douchen voor we gaan eten koken. Gelukkig hadden we er aan gedacht dat de winkels waarschijnlijk wel dicht zouden zijn en daarom een pastamaaltijd van thuis vandaan meegenomen. De pan gaat leeg. Na de afwas mogen Eljer en Jilke nog een rondje op de golfkar van de camping rijden. Eljer mag zelf sturen en Jilke vindt het vooral spannend.

Eljer achter het stuur in de golfkar.

De mannen naar bed en wij nog aan de, ook al van thuis meegenomen, bier, wijn en chips voor we om half tien de slaapzak induiken. Jilke is dan nog wakker.

Kwart over zeven op en de camping verkoopt al verse broodjes. Ondanks de bui van gisterenavond en vannacht is het nu strakblauwe lucht en iets minder wind dan gisteren. Met zo'n 25 graden perfect fietsweer. Wel hebben we halverwege de middag weer regen. Alles grijs en het lijkt niet meer droog te worden, maar een uurtje later is de lucht weer blauw. Binnen twee uur fietsen we de camping af. Op een paar kilometer na de hele dag vrijliggend fietspad en vrijwel geen enkele hoogtemeter. Daar hebben we deze route eerlijk gezegd ook wel op uitgezocht: de mannen, en daarmee de kar, worden immers elk jaar zwaarder. Ook vandaag ontelbaar veel fietsende tegenliggers met elke denkbare samenstelling. Nog nooit zoveel fietskarren op één dag gezien. Het eerste stuk van de route is wat saaier: het landschap is vlak en de Donau nauwelijks bevaren. Ook het aantal horeca is veel lager dan ingeschat, zeker gezien het aantal fietsers. Sterker nog: na 30 kilometer houden we een korte pauze op een gesloten terras.

Fietsen op de dijk langs de Donau, met links het land wat een stuk lager ligt..

Het landschap verandert: meer heuvels en daarmee fruitteelt en wijnbouw. Enige nadeel is dat we nu soms over of langs een wat drukkere weg fietsen, maar dat hebben we er graag voor over. Boodschappen doen in een supermarkt en daarna koffie, gebak en een ijsje bij een konditorei op een terras. Een paar kilometer verderop picknicken met verse broodjes. Bankjes staan er wel genoeg langs de route. Af en toe verlaten we de Donau, maar zelden langer dan een paar kilometer. In Melk is Jilke de enige die melk drinkt. Wij houden het bij bier en wijn en Eljer bij spa rood. Het is dan nog een half uurtje naar de kampeerplek in Pöchlarn. Die blijkt bij een natuurvriendenhuis te zijn, waar heel veel kinderen slapen op dat moment. Het is al zes uur en we vinden het wel best voor vandaag en zetten er gewoon onze tent op.

Gevaarlijke scherpe bocht.

De leiding zorgt dat de douche voor ons beschikbaar blijft en ook verder zijn ze erg vriendelijk. Eljer en Jilke krijgen nog een pannenkoek van het kamp, maar eten toch ook nog redelijk wat pasta en komkommer. Dan allemaal douchen en naar bed. Ook nu wordt er weer de nodige keren naar de WC gegaan voor de mannen gaan slapen en uiteindelijk vallen ze, min of meer gelijktijdig met ons, rond half elf in slaap. Wij hebben dan nog wel wat bier en chips op.

Het is 's morgens erg vroeg licht en als er dan om zes uur ook nog geplast moet worden is slapen wel over. Enfin, we rekken het tot kwart over zeven en zijn ook dan nog in anderhalf uur op pad. Ook hier weer ontbijten met verse broodjes.
We vervolgen de Donau en veel is hetzelfde als gisteren: water rechts, om ons heen heuvels, bijna alleen vrijliggend fietspad van prima asfalt en vooral: onvoorstelbaar veel tegenliggers op de fiets. De meeste niet zo zwaar bepakt als de onze. De kant die wij op fietsen heeft ook veel meer last van tegenwind en kleine hoogteverschillen. Deze laatste in het bijzonder in de buurt van de vele stuwen.

Eén van de vele stuwen in de Donau.

Die laatste verklaren waarschijnlijk ook waarom er zo weinig scheepvaart is. Vandaag wel veel meer horeca en in één daarvan smullen we van heerlijk gebak en koffie, terwijl de mannen zich amuseren op de speelplek. De temperatuur loopt inmiddels langzaam op en aan het einde van de middag zien we zelfs 41 op een thermometer. De rijwind houdt het behaaglijk, maar we zweten we allevier.
In Gein steken we de Donau over en fietsen even heen en weer naar de supermarkt voor onder andere onze lunchboodschappen. Af en toe verlaten we de rivier en ergens in de landerijen vinden we een prachtig plekje met een picknicktafel en een paar speeltoestellen in de schaduw. Daarna al snel weer de Donau en na anderhalf uur een terrasje voor een ijsje.

Heerlijk rustig fietsen.

We denken dan nog zo'n 20 kilometer te moeten, maar het worden er een stuk of tien meer. De camping waar we langs zouden fietsen is niet te zien vanaf de route (het blijkt een klein tentveld achter een heel hoge haag te zijn) en pas na veel zoeken, vragen en een rondje rond het meer vinden we hem dan toch. Om zes uur staat de tent. Eerst naar het naastgelegen terras voor een koud biertje, om vervolgens snel eten te koken en de mannen in bad en bed te stoppen en (eindelijk) lekker zelf te douchen. Na de afwas nog een cola en een paar nootjes en dan de warme slaaptent in.

's Nachts een paar keer plassende jongetjes en daardoor niet heel super geslapen. Om kwart over zeven staan we op en om half acht wekken we de mannen. Net op tijd voor de zon ons de tent uitbrandt. Het wordt nog wat warmer dan gisteren lijkt het. We ontbijten in elk geval in de schaduw. Kwart over negen zitten we weer op de fiets en in de -kar. Eljer en Jilke amuseren zich eigenlijk de hele dag met spelen met hun knuffelmuis en spelletjes (tik-tik-wie-ben-ik is blijkbaar ook leuk als je samen in de fietskar zit) bedenken en een uurtje slapen.

En zo brengen Eljer en Jilke een deel van de dag door.

Wij vooral van genieten van het fietsen. De eerste kilometers vallen nog wat tegen, een vrijliggend fietspad (dat wel) langs een hele drukke weg, maar na een paar kilometer varen we over met waarschijnlijk de hoogste pont uit ons leven. Aan de overkant alleen maar fietspad en zeker het stuk verderop behoort tot het mooiste stuk van de route, aldus boekje en andere fietsers. Het vrij rechte fietspad en vlakke landschap met veel bloemen en vlinders, dat wel, wordt steeds kronkeliger, net als de Donau die we nu aan de linkerkant volgen. De heuvels worden hoger en beboster. Niet voor niets is het hier een natuurgebied.
Tussendoor nog een prima horecastop en onderweg de Spar voor lunchboodschappen, zodat we weer op een bankje in de schaduw kunnen picknicken. Een paar kilometer voor de Duitse grens varen we met een fietspontje weer naar de rechteroever en een half uurtje later de laatste Oostenrijkse horeca. Een soort boerderijterras met koud bier, een vleeswarenplankje én een trampoline in de schaduw. Vakantie zoals vakantie bedoeld is.

Met een fietspontje terug naar de overkant.

Na de pauze nog een half uurtje fietsen. Het enige Oostenrijkse trappistenklooster zien we niet, de grens wel. Vrij snel daarna een dorpje voor boodschappen en een camping in de jachthaven. Het is erg warm en daarom geven we Eljer en Jilke een bak water om mee te spelen, terwijl wij even uitpuffen in de schaduw voor we gaan koffie zetten en eten koken. Na de pasta, toetje en nog een keer oploskoffie gaan we met de drie mannen onder de "familiedouche". Zonder twijfel gaat dit de beste douche van de hele vakantie worden.
De mannen naar bed en wij nog een biertje en een chipje.

Ook vandaag weer kwart over zeven op. Het lijkt weer heel warm en zonnig te worden, maar rond de middag wordt het steeds bewolker en later zelfs nog een heel klein beetje regen, maar daarna weer blauwe lucht en aan het einde van de middag toch weer dik dertig graden. Het eerste stuk van de route is weer langs een drukke weg. Gelukkig wordt de route al snel rustiger en mooier. Het boekje vindt Passau niet heel bijzonder, maar als je vanaf het oosten de stad binnenkomt is het echt een plaatje, zeker als het licht dan ook nog zo mooi op de kerk valt als vandaag. Verder veel (hotel)rondvaartboten en toeristen. Het aantal fietsers neemt wel snel af. Langs de waterkrachtcentrale, ook al een plaatje dat bakstenen gebouw, en dan al snel weer rustig verder langs de Donau. Vaak asfalt, maar ook regelmatig een stuk gravel.

Passau

Een paar kilometer verderop een perfecte horeca. Niet alleen vanwege de heerlijke én grote stukken taart, maar ook vanwege de speelpiratenboot die op het grasveld staat. Eljer en Jilke hebben net piratenthema achter de rug in hun eerste schoolweken, dus zijn helemaal in hun nopjes met de ooglapjes, papegaai, schatkist en alle andere dingen die bij piraten horen. De eigenaar van het café laat zelfs het kanon een keer echt bulderen (met een groot rotje).

De piratenboot.

Nog wat kilometers langs de Donau, maar later op de dag zien we het water heel vaak niet meer. Vanwege de wateroverlast is men op veel plekken de dijken aan het verhogen en zo hoog kunnen we niet kijken. Ook snijdt de route een aantal scherpe bochten van de Donau af. Een picknickplek vinden duurt iets langer, maar een bankje bij een kerk voldoet uiteindelijk prima.

Veel grote kerken onderweg.

Dan nog een klein uurtje naar Degendorf. In eerste instantie zijn we van plan daar naar het museum te gaan (ze hebben er een grote modelspoorbaan), maar dat blijkt al over drie kwartier dicht te gaan. We laten het daarom bij boodschappen doen en een ijsje eten en besluiten nog een stukje verder te fietsen. Naar blijkt een paar kilometer vrij slecht gravelfietspad aan de rechterkant van de Donau en dan toch iets eerder dan verwacht een camping. Deze staat niet in het boekje, maar voldoet prima. Eerst tentje bouwen en dan een biertje drinken en eten koken. Een ander Nederlands fietsstel komt ook op de camping staan, maar verder is het erg rustig.

De route van morgen alvast bestuderen.

Na de douche de mannen rond half negen naar bed, maar Jilke blijft, net als wij, tot half elf wakker. Hij in z'n slaapzak, wij buiten onze tent in een stoeltje met chips en whisky/cola. Tijdens het avondeten vielen er nog een paar regendruppels, dus toen zaten we heel even in de tent,

Weer een warme dag, gelukkig redelijk wat tijd vrij bewolkt waardoor het niet de hele dag boven de dertig graden is.
Tot onze verbazing heeft ook deze camping verse broodjes, dus de pakjes hartkeks blijven opnieuw dicht. Rond kwart over negen fietsen we weer richting westen langs de Donau. Ook vandaag volgen we die min of meer, maar zonder hem (of is het haar?) altijd te zien. Soms snijden we grote bochten af en soms fietsen we onder op de de dijk. Weinig horeca vandaag. En zo komt het dat, behalve boodschappen doen, onze eerste stop gelijk een picknick bij een bankje is. Lekkere broodjes rauwe ham, melk en druiven. De meeste kilometers gravel van vandaag zitten er dan wel op, maar aan het einde van de dag nog wel een heel stuk vervelend steenslagpad. Meestal toch gewoon asfalt. Wel wat vaker over stille wegen dan fietspaden.

Natuurlijk ook veel bloemen langs het water.

Langs de Donau heel veel kerkjes, kerken en kloosters. Nog een uurtje voor Regensburg een terrasje voor een koud biertje én colaatje en dan al snel de stad. Ook weer een plaatje. Jammer dat de bekende brug met de zestien bogen juist nu gerestaureerd wordt en zwaar in de steigers en netten staat. Ik maak er zelfs geen foto van. Wel een paar van de rest van de Middeleeuwse bebouwing natuurlijk. In het centrum drinken we nog wat en dan is het nog een heel klein stukje langs de Donau naar een kanocamping. Volgens ons boekje zou die er inmiddels niet meer zijn, maar dat blijkt inmiddels (weer?) achterhaald. Een prima grasveld met veel schaduw en een kleine speeltuin. Terwijl Hanneke nog even boodschappen gaat doen ruim ik alles op en gaan Eljer en Jilke natuurlijk alleen maar spelen.
Gnocci als avondeten; gisteren al bonenschotel met taco's: we eten deze fietsvakantie zowaar niet elke dag één van onze twee bekende pastavakantiemaaltijden.

Groepsfoto met van links naar rechts: Hanneke, Jan, Eljer en Jilke.

Ook na de douche blijft het warm en plakkerig. Zelfs als we om kwart over elf naar bed gaan ga ik niet in, maar op de lakenzak liggen.

Om half acht wekken we de mannen. Het zal een lange dag worden, maar morgenmiddag willen we in Treuchtlingen staan omdat maandag miniatuurland aldaar dicht is. Vandaag natuurlijk geen verse broodjes, maar die van gisterenmiddag smaken ook nog prima. Wat meer bewolking en minder zon. Veel gravelpaden vandaag, maar toch rijdt Hanneke na ongeveer twintig kilometer op het asfalt lek. Plakken en daarna een mooi stuk Donaudal. In Kelheim boodschappen doen en espresso met appelgebak op een terrasje. De ballonnen die Eljer en Jilke krijgen zijn te groot om mee te nemen in de fietskar dus laten we maar achter.

Die passen echt niet in de fietskar.

In Kelheim verlaten we de Donau en gaan verder langs het Main-Donau-kanaal. Ook mooi en een vrijliggend fietspad. Wat minder tegenliggers hier. Af en toe zowaar een enkele hoogtemeter vandaag, maar eigenlijk mag het nog steeds geen naam hebben.

(Ook) aan de aankleding van het landschap is tijd en geld besteed.

Nog een picknick tussendoor en bij Dietfurt gaan we min of meer verder langs de Altmühl. Erg populair bij kanoërs. En zo fietsen we, met slechts twee pauzes, na ruim honderd kilometer nog voor half zes de camping van Kipfenberg op. Zoals al in ons boekje stond: een erg prijzige camping, maar wel met ijsjes, koud bier en een wasmachine. Die laatste is wel nodig: veel doorgezweten (fiets)kleding van ons allevier. Eerst even douchen, zodat ook de handdoeken in de was kunnen en dan, ondanks dat we voor twee dagen eten hebben gekocht, eten op het terras van de camping. Geen zin om te koken vandaag. Veel friet en braadworst of schnitzel voor weinig geld. Eljer en Jilke daarna naar bed en wij nog even met een wico en een stukje worst in de binnentent. Er vallen een paar druppels water.

Half acht op, want we willen immers op tijd in Treuchtlingen zijn. Zoals altijd alles inpakken, ontbijten, tent afbreken, fietstassen opladen, mannen in de fietskar en fietsen maar weer. De was was niet helemaal droog geworden, dus die hangen we aan de fietsen te drogen. De eerste 25 kilometer naar Eichstatt vliegen voorbij. Weliswaar de hele dag golvend terrein en daardoor wat hoogtemeters, maar omdat het minder heet is lekker doorfietsen. Qua omgeving een erg mooi stuk.

De was droogt verder aan de fiets.

Koffie met gebak in het prachtige plaatsje Eichstatt. Opvallend goed onderhouden zijn de stadjes in deze regio. Enige nadeel is het wegdek van keien: zowel de fiets als de -kar stuiteren bijna uit elkaar. Slingerend door de velden, over hellingen en langs een kanoriviertje om na nog eens 25 kilometer te picknicken. Zondag zijn alle winkels dicht, dus geen melk en fruit vandaag.
Nog eens 20 kilometer later fietsen we bij Miniatuurwereld aan. We maken Eljer en Jilke ervoor wakker en eenmaal binnen weten ze van enthousiasme niet waar ze moeten beginnen met kijken. Een modelbaan van zo'n 250 m2 met vele tientallen treinen in een berglandschap. Ook ik als modeltreinliefhebber kan hiervan genieten. Na een uurtje houden we het voor gezien. Niet dat we dan alle details, 1500 wagons of meer dan 200 locomotieven hebben gezien, maar we moeten nog tien kilometer fietsen naar de eerstvolgende camping.

Eljer en Jilke genieten misschien nog wel het meest van Miniatuurwereld.

Niet echt het mooiste stuk van de route, maar de waterscheiding tussen Donau en Rijn is wel erg leuk: met één pomp kun je water in twee rivieren pompen die respectievelijk oost- en westwaarts stromen.

De pomp op de waterscheiding.

Om een uur of zes zijn we op de camping die een paar kilometer buiten de route bij Weissenburg ligt. Eerst wat drinken en terwijl Eljer en Jilke op de trampoline springen bouwen wij de tent op. Eten koken doen we nog buiten, maar eten in een grote partytent van de camping. Er barst een groot noodweer los, maar tegen de tijd dat we klaar zijn met eten klaart het weer helemaal op en is het prachtig weer. Dan lekker douchen, de mannen naar bed en wij nog een afzakkertje op een bankje met uitzicht over een meertje. Een prachtig plekje.

Ook vandaag, vanwege het weinige aantal campings, weer een wat langere etappe. En ook een relatief zware: waarschijnlijk de dag met de meeste klimmeters van deze reis. Maar eerst: na ontbijt met verse broodjes en inpakken afdalen naar het centrum van Weissenburg. Een plaatje, zoals er ook vandaag nog veel meer zullen volgen. Onze benzinefles vullen we hier ook. Al snel de eerstvolgende mooie stad: Ellingen. Maar dan toch vooral klimmen en dalen om na 25 kilometer in juweeltje Gunzenhausen te arriveren. Tijd voor koffie mét op een terrasje. Het is wat minder warm vandaag (25-27 graden) en 's middags bewolkt met een enkel spatje regen, wat later gewoon weer overgaat in blauwe lucht. Na deze stop veel vlakke en makkelijke kilometers langs een kanaal. Veel vrijliggend fietspad en fietsers vandaag.

Vandaag wat hoogtemeters.

Picknicken op het plein van Herrieden en dan verder maar weer voor nog een paar, al dan niet wat pittigere, klimmetjes naar Rothenburg. Over mooie plaatsjes gesproken! Het zal me niet verbazen als Middeleeuwse stad met al z'n muren, kerken, burchten en strak in de verf gestoken rijkversierde huizen de mooiste van de hele reis zal blijken te zijn. En dat wil wat zeggen! Elke klim meer dan waard! Heel jammer alleen dat er zoveel auto's door de stad (mogen) rijden. Waarom maken ze de stad niet gewoon autovrij vragen we ons af? Jilke krijgt overigens helemaal niets van de stad mee: die slaapt.

Jammer van de auto's in Rothenberg.

Nog twee kilometer dalen naar de camping van Detwang. We zetten de tent op en lopen terug naar de receptie, waar een speeltuin en een terrasje waar je zelf kunt koken zijn. Dat laatste doen we dus maar en lopen om die reden heen en weer met kook- en douchespullen. Kost iets meer tijd, maar het is voor Eljer en Jilke natuurlijk geweldig dat ze lekker kunnen blijven spelen.
Na eten en koffie gaan we douchen en daarna naar bed c.q. een biertje drinken voor de tent. Qua slapen maakt het voor Jilke niet uit: die gaat, zoals meestal deze reis, net als wij pas om een uur of elf slapen.

Om zeven uur moeten de mannen plassen en staan we gelijk op: het zal waarschijnlijk de langste fietsdag van deze vakantie worden. Qua campings leek het boekje toch wat optimistischer dan we in eerste instantie dachten. Maar goed: we komen er wel! Weer redelijk warm vandaag, maar de eerste 35 kilometer vliegen voorbij. Golvend door het Tauberdal zonder heel veel steil klimmen (oké: twee keer tweehonderd meter van zo'n 9-10%), maar wel met een heel hoog gemiddelde. Het landschap is zoals wij fietsers het graag zien: afwisselend met een strak vrijliggend fietspad. In Weikersheim koffie mét. Oké: twee. Energie kunnen we wel gebruiken vandaag.

Langs de wijngaarden.

Ook de volgende 30 kilometer gaan redelijk voorspoedig. Tijd voor een picknick kort na een bezoek aan de supermarkt in Lauda-Köningshofen. Vrij snel daarna verlaten we de Tauber en gaan kilometers lang klimmen. Redelijk gestaag, maar ook een stuk van 200 meter van 12%. Zweten en afzien, maar ook nu geldt: gewoon blijven trappen en dan kom je vanzelf boven. Dan een eerste stuk hard dalen naar Hardheim en daar een lekker ijsje op een terras. Daarna gaat het wat mis: in plaats van de weg besluiten we het fietspad naar Riedern en Eichenbühl te nemen. Dat gaat redelijk op en neer, in plaats van alleen dalen en ook is het hele stukken (slecht) gravel. We zijn daardoor pas rond half zeven, in plaats van de verwachte zes uur, op de camping. Enfin, het is niet anders.
Snel tent bouwen en eten koken. Alweer lekkere pasta. Na het eten douchen. Eigenlijk een iets te harde straal voor Eljer en Jilke, maar daar wennen ze dan maar aan. En als zij in bed liggen en de afwas is gedaan zitten wij nog een uurtje buiten met een biertje en een stukje blauwe kaas en worst. De rest van de fietskampeerders op deze camping ligt dan al lang te slapen.

Kwart over zeven op. De ochtend zal wat koeler zijn, de middag warm. We starten wel weer in korte broek, shirt en teva's. De rest van de fietskleding lijkt voor niets meegenomen. Ontbijten met hartkeks en twee uur na opstaan zitten we op de fiets en in de -kar. Het blijft opvallend hoe leuk Eljer en Jilke dat vinden. Ze zijn vrijwel constant samen aan het spelen en hebben sporadisch (niet eens elke dag) ruzie. Wel slapen ze vrijwel elke dag overdag een uurtje, iets wat ze al heel lang niet meer deden.

De meeste, maar niet alle, kilometers fietsen we langs het water.

Een lange dag en al snel de eerste keer echt fout gereden deze vakantie. In Miltenberg lang zoeken en een paar kilometer extra. Tenslotte dan toch de Main, waar we de komende dagen langs zullen blijven fietsen. Geen hoogtemeters meer op het programma, behalve dan een incidentele brug of dijk of zo. We gaan vanaf nu ook stroomafwaarts, maar de stevige tegenwind voorkomt dat we echt hard gaan. Veel kastelen, burchten en mooie stadjes langs het water. We gaan er eigenlijk altijd min of meer omheen, maar in Wörth gaan we even de stad in voor koffie mét.
Dan weer langs de oever verder tot we bij Aschaffenburg een stuk aan de andere kant gaan rijden. Ook voor de picknickboodschappen weer even van de route af. Bizar hoe rustig het in de supermarkt is. Lekker weer broodjes, melk en kersen en dan al snel de pont om terug te varen naar de linkeroever. Uitzicht op het schitterende Seligenstadt. De omgeving wordt wat verstedelijkter, maar behalve hier en daar wat industrie zien we dat nauwelijks. We fietsen min of meer constant door het groen. Jammer alleen dat de fietspaden, zeker vanmiddag, extreem veel last van boomwortels hebben.

Warm en stoffig weer.

Een ijsje eten in Steinheim en dan nog een uurtje verder fietsen naar de camping van Offenbach. Ook nu kost boodschappen doen bijna twee kilometer extra. Op de camping staan we, tot vreugde van Eljer en Jilke natuurlijk, op het tentenveldje naast een kleine speelplek. En gelukkig voor ons staan daar picknicktafels om te koken en aan te eten. Verder de bekende douche-, slaap- en ''drank''rituelen voor we om half elf gaan slapen.

We zouden uitslapen tot acht uur, maar al voor half acht was iedereen aangekleed en zaten de mannen in de speeltuin, terwijl Hanneke en ik inpakten en ontbijt maakten. Een korte dag vandaag: we hebben vanmiddag afgesproken met mijn ouders op de camping van Kastel. Maar eerst nog bijna zestig kilometer fietsen. Langs de Main en al snel rechts van ons de skyline van Frankfurt. De route verandert hier hard: van een verlaten industriegebied naar een hippe woonwijk. Daar kunnen we wel iets mee zo'n moderne stad. Dan een heel stuk door park en bos om industriegebied te vermijden. Weinig andere fietsers hier. Het is een stuk minder warm dan voorgaande dagen, maar wel erg plakkerig.

Frankfurt

In Kelsterbach onder een hele oude plataan koffie mét en daar naar de overkant van het water om later de trappen bij een stuw te vermijden. Fietskarren en zwaarbepakte fietsen gaan niet zo goed samen met traptreden. We zien de Main nauwelijks, maar wel vrijwel constant vrijliggend fietspad. In Hochheim am Mein gaan we via een klimmetje even het dorp in. We willen een paar flessen wijn voor thuis kopen van het wijngebied waar we het laatste stuk doorheen hebben gefietst.

Hochheim am Mein

Even over de brug heen en weer voor een supermarkt en dan al vrij snel de camping. Het laatste stuk volgen we de borden in plaats van de fietsroute en missen daardoor het punt waar de Main de Rijn ontmoet. Slapen doen we dus langs de Rijn. Het hek van de camping is dicht tussen één en drie, dus we moeten, samen met een rij campers en carvans, even wachten voor we kunnen inchecken. We zetten de tent op op een plekje waar ook het camperbusje van m'n ouders ook kan staan en gaan dan eerst maar eens een kopje koffie zetten. M'n ouders staan heel erg in de file en zullen er daarom pas rond half vijf zijn. En als ze dan arriveren zijn Eljer en Jilke dolblij als ze opa en oma zien. Natuurlijk is dat wederzijds, alleen voor hen was het geen verrassing dat we elkaar hier zouden ontmoeten.

Met opa en oma op de camping.

Bijpraten, drinken, douchen en dan uit eten in het restaurant 800 meter verderop. Dit op advies van Rudi van de camping. Een goed advies: zo'n tent waar je voor nog geen 10 euro een grote schnitzel met friet eet. In eerste instantie zitten we op het terras met uitzicht op de riviersplitsing, maar al snel barst er een grote bui los en verhuizen we naar binnen. Nog een espresso na de maaltijd en dan is het weer droog en lopen snel weer terug. We zijn deze vakantie erg goed in grote buien ontlopen. Het is inmiddels half negen geweest en de hoogste tijd voor onze mannen om te gaan slapen. Dat doen ze deze keer zowaar allebei binnen een paar minuten. Wij houden het met z'n vieren tot een uur of elf lekker buiten uit met een hapje en een drankje.

We pakken alles droog in en niets wijst erop dat we even later met elkaar in de camper zullen ontbijten, maar toch is dat zo. Enfin, met het dunne regen/windjasje aan en de fietskar dicht zwaaien en knuffelen we opa en oma gedagen en fietsen over de brug naar Mainz. Al vrij snel wordt het droog en op een paar spatjes in de middag na wordt het toch gewoon weer een mooie dag en later zelfs weer warm.
Mainz uit is niet heel geweldig: veel industrie en ''rommelige'' wegen en fietspaden, maar na de stad verandert dat al snel en fietsen we weer vooral op vrijliggende fietspaden rond wat zij-armen van de Rijn. Meestal onderaan de dijk, dus het water zien we niet veel. Horeca ook niet, vandaar pas na bijna 40 kilometer pauze in een bakkerijtje.

De Rijn

Dan de Rijn. De rest van de dag zal misschien wel de mooiste van de hele reis worden. Rechts het snelstromende water, over een fietspad van meestal prima kwaliteit en naast ons een drukbereden spoorlijn met meer goederentreinen dan ik ooit eerder op een dag heb gezien en dat alles door een kronkelend heuvellandschap met veel burchten, kastelen, kerktorens en wijngaarden. Jammer dat later de drukke weg tussen ons en de spoorlijn komt te liggen.
We fietsen stroomafwaarts met meestal wind in de rug, dus een heel hoge gemiddelde snelheid. We besluiten daarom door te gaan naar Koblenz. Boodschappen doen voor de lunch wordt lastig, dus dan maar lunchen bij een snackkar. Veel fietsers en met name huurtandems vandaag. Vlak voor Loreley kolkt het water extra hard en dan die bekende rots.

Loreley

Tijd om een souvenir van deze reis voor aan onze fietskar te kopen. De kilometers blijven voorbij vliegen en na nog een derde pauze voor ons dagelijkse ijsje Koblenz. Alweer zo'n prachtige Duitse stad die we over een geweldig fietspad binnen fietsen. Een park langs het water en vlakbij de splitsing met de Moezel, waar aan de andere kant de camping ligt, een promenade met grote standbeelden, toeristen en uitzicht op de burcht aan de andere kant van de Rijn.
Een lusje om het water over te steken, boodschappen doen (achteraf zat er ook een supermarkt tegenover de ingang van de camping) en dan de stadscamping zelf. Die ligt prachtig, maar zelden een camping gezien die zo vol staat. Zelfs op het trekkersveldje staan we letterlijk haring aan haring. Onze (ik geef het toe: best wel grote) tent past er maar op één manier tussen.
Eljer en Jilke gaan naar de speeltuin, we koken en gaan lekker eten, nemen nog een familiedouche en om negen uur liggen de mannen in hun slaapzak. Ondertussen draait onze was in de wasmachine en droger en nemen wij nog een hapje en een drankje om, gelijk met Jilke, een uur of elf te gaan slapen.

Tegen de verwachting in een zeer stille nacht op de camping. Wel zijn veel fietsers, net als wij, om zeven uur op. Fietskampeerders gaan over het algemeen zeer vroeg naar bed en staan ook erg vroeg op. Wel zijn de meesten wel iets sneller weg dan wij, maar ja, wij hebben dan ook wel iets meer op te ruimen en in te pakken en hoe je het went of keert: onze mannen van net vier jaar oud vragen (en krijgen) natuurlijk ook de nodige tijd en aandacht. Een qua weer perfecte fietsdag: halfbewolkt en zo'n 25 graden. Amper zweten, maar dat kan natuurlijk ook komen omdat we nauwelijks hoogtemeters maken. Heel soms even een dijkje op of af om een dorpje door te rijden of een industrieterrein te ontwijken, maar dat mag geen naam hebben.

Veel fietsers langs de Rijn.

Het eerste stuk van de route vandaag is op de één of andere manier wat minder mooi. Maakt niet uit, later wordt het beter. Vooral de heuvels voegen iets toe. Verder veel scheepvaart op de Rijn, met name van rondvaartboten. Horeca vinden is weer wat lastiger en tenslotte vinden we een ijssalon in Bad Breisig na 35 kilometer. Dan maar een ijsje bij de espresso in plaats van gebak. En natuurlijk blijken er dan een paar honderd meter verderop wel heel veel terrasjes te zitten.

Kastelen, goederentreinen, boten en water: een aardige samenvatting van fietsen langs de Rijn.

De drukke weg verlaat ons gelukkig en we hebben samen, met heel veel andere fietsers en wandelaars, het rijk weer alleen. Opvallend veel stukken fietspad hebben last van boomwortels. Dat maakt het fietsen soms wat lastiger. Verder nog even boodschappen doen voor twee dagen. Op zondag is alles dicht in Duitsland. Vlak voor Bonn picknicken aan de Rijn. Eljer en Jilke amuseren zich daarbij prima met stenen in het water gooien en wij met eten. Zij eten hun broodje wel weer in de kar als we verder fietsen.
Bonn zelf kan ons niet echt bekoren op het eerste gezicht. Het fietspad langs het water is prachtig, maar een mooie skyline heeft de stad niet. Bij Wesseling, alweer, een ijsje en dan nog een klein uurtje naar de camping van Rodenkirchen, net voor Köln. Prima plekje en een grote speeltuin. Pasta met tonijn en komkommer op het menu en na ons toetje en koffie de mannen naar bad en bed en wij nog even een biertje bij de tent.

We slapen uit tot half acht want we hebben een korte fietsdag vandaag. Wel eentje met een excursie overigens: een bezoekje aan de dierentuin van Keulen. Voor we daar zijn eerst langs en door het centrum en de Dom fietsen. Mooi. De lucht is grijs en er valt een incidenteel motspatje.

Keulen

Prima weer voor de dierentuin dus. Die is niet supergroot, maar wel erg groen en met mooie verblijven. Zelfs Hanneke ''scoort'' weer een paar nieuwe diersoorten: sneeuwluipaarden en honingdassen. Tussendoor nog een kop koffie en een broodje, nog even langs het aquarium en tenslotte de souvenirshop waar Eljer en Jilke van hun ''vakantiegeld'' wat ze van opa en oma hebben gekregen een knuffelgiraffe en -tijger kopen.

In de dierentuin.

De dierentuin ligt vrijwel aan de route, dus als we buiten de fietsen pakken zitten we in no-time weer op de Limesroute richting Katwijk. Langs industrie (erg stil op zondag), een frietje eten bij een camping en dan gelukkig mooie kilometers Rijndijk. Iets tegenwind, maar lekker fietsen. Eerst breekt de zon door, maar een paar honderd meter voor de camping barst er een gigantisch noodweer los. Gelukkig kunnen we schuilen onder een afdakje en een half uur later is het weer droog en breekt de zon weer door en fietsen we de laatste paar honder meter en staan we de tent op te bouwen. Het is nog vroeg, maar de volgende camping ligt 20 kilometer verder.
IJsje eten, koffie drinken, douchen en eten. We maken het niet laat en liggen voor tienen in de slaapzak. De eerste avond van de hele reis dat we de broekspijpen hebben aangeritst.

Net voor het slapen gaan.

Koud als we opstaan. Ik fiets het eerst stuk zelfs met schoenen, sokken en lang fietsshirt aan. We staan om zeven uur op en een klein uur later fietsen we naar de koffiecorner bij een supermarkt verderop om daar te ontbijten. Geen verse broodjes met chocoladepasta, maar boterhammen met gebakken ei vanmorgen. Na nog een paar kilometer fietsen Neuss. Een tegenvaller: we zien eigenlijk niks van de mooie oude stad die het schijnt te zijn en zeker de weg eruit is veel kilometers saai of zelfs vervelend fietsen. Achteraf hadden we dus toch beter de oostelijke variant kunnen fietsen.
Dan een heel mooi nieuw fietspad langs de Rijn. Heerlijk fietsen met soms wel 25 kilometer per uur en nauwelijks andere mensen te zien. Enige nadeeltje is dat we verder moeten doorfietsen voor we horeca zien en zo komt het dat we pas na dik 40 kilometer onze eerste pauze in Uerdingen hebben. Wel bij een bakker.
Dan vele mooie uren soms mooi, met name als je de Rijn ziet, en veel wat minder mooie stukken door Duisburg en verder. De eerste bui van vandaag is een kleintje, maar na de picknickstop in een bushokje bij Baerl barst er al snel een grote bui los en gaan we voor de eerste keer deze reis de regenjassen aan. Gelukkig klaart het een half uurtje later weer op.

Fietsen in slecht weer.

Slingerend door een Limburgs-aandoend landschap en zonder de Rijn verder nog te zien vandaag gaan we door de 100 kilometer en komen in Xanten. Een juweeltje van een plaatsje met ook nog heel veel Romeinse opgravingen; toch het thema van dit pad: Limes is immers de naam van de grens van het Romeinse rijk.

Romeinse opgraving

Nog even de dagelijkse boodschappen doen en dan de laatste kilometers naar de camping. Een lange dag weer, maar dat ging niet anders vanwege de afstand tot de dichtsbijzijnde camping (65 kilometer). Even wat drinken, tent opzetten, eten, douchen en Eljer en Jilke naar bed. Morgen Nederland. En na nog een cola en chips gaan ook wij slapen.

Zo'n dag die fietskamperen toch wat minder aantrekkelijk maakt, maar als puntje bij paaltje komt er toch ook wel echt bijhoort en eigenlijk ook deel van het avontuur is en alles relativerend eigenlijk ook best wel weer meevalt. Zeker als je dat tenslotte met een Rochefort 10 en blauwe kaas of chips in een trekkershutje kunt doen ;-)

Over een voormalige spoorlijn.

Een nacht met veel (mot)regen, ontbijten in de binnentent, maar wel min of meer droog als we beginnen met fietsen. Richting Kleve, waarvan een groot deel over een voormalige spoorlijn. Erg relaxt dus! Nog wat mooie dorpjes. Kalkar zal ik me voortaan niet alleen herinneren van de kernenergie maar zeker ook van dat prachtige plein met dito raadhuis, en kerktorens en dan na ruim 30 kilometer Kleve. Een mooi moment voor Hanneke om uitgebreid een supermarkt in te gaan, terwijl Eljer, Jilke en ik alvast een kop koffie of beker melk drinken.
Dan het laatste stukje Duitsland voor we bij Millingen ons eigen landje weer binnen fietsen. Het windjack wordt vervangen door de regenjas en de rest van de dag zal het niet meer droog worden. Het stuk boven de dijk naar Nijmegen hebben we eerder gefietst, maar ook in de (mot)regen blijft dit één van de mooiste stukjes Nederland die we kennen. De uiterwaarden met z'n vele kreken, bloemen en vogels zijn één doorlopend hoogtepunt.

De route komt langs de enige buitendijkse kerk van Nederland.

In de stad Nijmegen lunchen in een restaurant. Onverwacht: in Duitsland kun je in elke horeca melk drinken, in Nederland niet. Dan de Waalbrug over. Onder de nieuwe brug stoppen we: de fietskar heeft z'n eerste lekke band. Snel plakken en een uur later nog één. We vragen bij een paardenboer of we even in de schuur mogen plakken en deze oud-fietsenmaker helpt ons direct ook nog even. We vervolgen de dijk aan de noordkant en een paar kilometer voor ons eindpunt het ongelooflijke: de derde lekke band. En zowel de fietsenmaker als wij hebben toch echt gecontroleerd of er niets in de buitenband zat. Het lijkt er overigens nu op dat het eerste lek niet helemaal goed geplakt was.

De eerste lekke band van de fietskar.

Enfin, snel plakken en verder fietsen maar weer. Vanwege de regen hebben we vanmiddag een trekkershut op een camping in Kesteren gereserveerd en daar zijn we nu extra blij mee. In het dorp zelf nog even boodschappen gedaan. Eindelijk weer eens een Belgisch biertje. Want dat is echt één van de weinige nadelen van fietsen in Duitsland: ze verkopen er echt alleen maar Duitse biertjes in de supermarkt. De camping is snel gevonden. Een mooie en grote camping, met slechts twee trekkerhutjes, dus we hebben geluk gehad dat er nog eentje beschikbaar was. Het is, mede door al dat banden plakken, inmiddels al bijna zeven uur. Niet echt lekker om dan nog in de regen je tent te moeten opzetten. En voor nog geen 40 euro kun je ook niet tobben.
Even koffie drinken, douchen, eten, mannen in bed en dan dus die Rochefort 10 met chips en kaas. Eind goed, al goed!

Opstaan, inpakken en wegfietsen in de (miezer)regen. Voordeel van slapen in een hut is natuurlijk ook dat dingen als inpakken, opruimen en ontbijten een stuk makkelijker gaan met dit weer dan in een tent. We fietsen tegen negen uur weer over de kronkelige dijk. Wel weer met erg stevige tegenwind en dat zal de hele dag zo blijven. Een onverwacht pittige dag daardoor.

Wijk bij Duurstede

Pontje bij Wijk bij Duurstede (lijkt ook al een mooi plaatsje) en vlak daarna Cothen. De horeca is dicht, een tegenvaller. Gelukkig blijkt er aan het einde van het dorp een zorgboerderij te zitten waar je voor een paar dubbeltjes ook koffie of thee met stroopwafels kunt nuttigen. Een mooi initiatief en een feest voor onze penningmeester.
We denken vrij snel daarna Utrecht te bereiken maar, alweer, een lekke linkerkarband gooit roet in het eten. Bij de eerstvolgende fietsenmaker kopen we een nieuwe binnen- en buitenband. De stad zelf via de Oude Gracht en de Dom en na een lunch naast het station nog even langs m'n nieuwe werkplek bij Tio gefietst, om Eljer en Jilke te laten zien waar papa straks maandag werkt. Utrecht uit richting De Meern. Het is inmiddels droog geworden en het weer wordt steeds beter. Mooie fietspaden door het groen. Na Harmelen al snel de zuidoever van de Oude Rijn. Via een jaagpad Woerden in en uit. Daar nog even boodschappen gedaan en de vanmorgen gekochte pond kersen en frambozen maar samen opgegeten om ruimte voor boodschappen in de fietskar te creëren. Eljer en Jilke slapen.
Verder langs het water en alweer een lekke band. De oude buitenband verdwijnt in de kliko en de binnenband zullen we thuis nog wel eens plakken. Ook wisselen kost overigens al snel een half uurtje, omdat eerst de hele kar leeg moet voor die op z'n kant kan. Gelukkig voor Eljer en Jilke deze keer bij een speelplek.

Limes is de grens van het Romeinse rijk.

Met harde tegenwind nog een uurtje fietsen. Bij Alphen aan de Rijn even zoeken tot we bij de juiste bruggen zijn overgestoken en dan nog een klein stukje tot de camping bij het Archeon. Een erg vriendelijke ontvangst, tent stevig op de wind en een voormalige hooibergschuur om uit de wind te koken, eten en de fietsen in te zetten. Onder de familiedouche en dan de mannen naar bed. De laatste nacht in de tent en slaapzak. Wij voor de laatste keer met een biertje en chipje in de voortent met de deur open.

De wind is 's nachts flink afgenomen, maar overdag toch weer erg stevig. Het is gelukkig wel droog: halfbewolkt met vrij veel zon.

Soms fiets je op verrassende plekken.

Eerst ontbijten onder de hooiberg en dan inpakken, opladen en fietsen. De tent gaat vrijwel helemaal droog mee. Langs het water naar Leiden. Voor de eerste keer in onze fietscarriere verdwalen we er niet. Beter een routebeschrijving dan de knooppunten volgen? Wel een mooie slinger door de stad en toch weer plekjes gezien die we nog niet kenden. Leuk. Dan de laatste kilometers naar Katwijk aan Zee. Het eindpunt van de Limesroute ligt daar bij de Noordzee. Onderweg zelfs nog een kantoorgebouw gezien wat Limes heette. Grappig: als je eenmaal zo'n woord kent zie je het overal terug.

Katwijk aan Zee: ons officiële eindpunt.

Bij de bakker met koffiehoekje twee keer koffie met tompouce gedaan; zo lekker (vers) zijn ze. De route zit erop, nu ''alleen nog'' ruim 40 kilometer naar huis in Rotterdam fietsen. In eerste instantie willen we een heel lang stuk langs de kust gaan fietsen, maar vanwege de harde tegenwind besluiten we al snel onze knooppuntenroute aan te passen en meer door het binnenland te gaan. Ook mooi hoor: in plaats van duinen zien we polders, molens en dorpjes.
Bij Ypenburg nog een laatste picknick en dan de laatste kilometers naar huis. De laatste 10-15 kilometer hebben we de kaart of knooppunten niet meer nodig: dan zit ik in bekend ''hardloopgebied''.

Bijna thuis in ons mooie Rotterdam!

Rond half vier fietsen we onze oprit op. Zo'n 1722 kilometer, ruim 100 uur op de fiets met een gemiddelde snelheid van 17,17 kilometer per uur zitten er dan op. Het einde van (alweer) een mooie fietsvakantie!

P.S.: De totaaltelling is gebaseerd op de kilometerteller van Hanneke en die van de dagafstanden op de teller van Jan. De dagafstanden zijn waarschijnlijk in werkelijkheid circa 5% lager dan vermeld.

Terug naar fietsvakanties.

Terug naar de startpagina.